پژوهشی تطبیقی پیرامون تفاسیر تنزیلی "همگام با وحی: عبدالکریم بهجت پور" و "معارج‌التّفکر و دقایق-التدبر: عبدالرحمن حسن حبنکه المیدانی"

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

2 دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

3 هیئت علمی گروه معارف اسلامی ، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج ، ایران.

چکیده

تفسیر تنزیلی، یعنی تفسیر به ­ترتیب نزول سُوَر، سبکی نوظهور در تفسیر قرآن است که مفسران آن، با ملاک قرار دادن ترتیب نزول سوره­ها، می­کوشند به فهم عمیق­تری از آیات قرآن کریم دست یابند. از جمله مفسرانی که به این روش از تفسیر اقدام نموده­اند، عبدالرحمن حسن حبنکه المیدانی و عبدالکریم بهجت­پور هستند که به­رغم تفاوت­های زیاد در دیدگاه کلامی و روش­های تفسیری، مبنای حرکت خود را در تفسیر، ترتیب نزول قرآن نهاده­ و آن را بهترین شیوه دستیابی به معارف قرآن قلمداد نموده­اند. این پژوهش به روش تحلیلی توصیفی، با بررسی جامع این دو تفسیر در محدوده تفسیر سوره­های مکی قرآن کریم، درصدد مقایسه و تطبیق منهج تفسیری این دو مفسر و بیان اشتراکات و افتراقات آن­ها در تفسیر تنزیلی است و به این نتیجه رسیده‌است که نقطه اشتراک اصلی این تفاسیر، بیشتر از لحاظ ظاهری، یعنی نگارش آن­ها به ترتیب سیر نزول می­باشد و از حیث محتوا، آراء و نحوه تعامل مفسر با آیات، دارای نقاط افتراق فراوانی می­باشند و این مطلب از نحوه ارجاع به آیات برای شرح و بسط تفسیری در این تفاسیر به خوبی قابل اثبات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study on the method of the commentators of the Tanzili interpretations of "Hamgam Ba Vahye: Abdolkarim Bahjatpor" & "Ma'arij al-Tafkar va Daqayeq -Atafakor: Abdorahman Hasan Habanoke Almeydani "

نویسندگان [English]

  • Mostafa Attar Abkenari 1
  • Fateme Darabi 2
  • Eslam Zohrabi Asl 3
1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Islamic Azad University, Karaj, Iran
2 Ph.D. student of Theology and Islamic Studies, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Tehran, Iran. h
3 Assistant Professor, Department of Maaref Islami, Islamic Azad University Karaj Branch
چکیده [English]

Tanzili interpretation means interpretation in the order of revelation of the surah, an emerging style in the interpretation of the Qur'an that its commentators try to achieve a deeper understanding of the verses of the Holy Qur'an by using the order of revelation of the suras. Including commentators who have interpreted in this way; Abdul Rahman Hassan Habbankeh Al-Maidani and Abdul Karim Behjatpour, who, despite many differences in theological views and interpretive methods, have based their movement on interpretation, the revelation of the Qur'an and considered it the best way to achieve the knowledge of the Qur'an.
This descriptive-analytical study, by comprehensively examining these two interpretations, seeks to compare and apply the interpretive method of these two commentators and express their commonalities and differences in Tanzili interpretation, and it has been concluded that the main common point of these interpretations is more than in appearance, in terms of their writing in descending order, and in terms of content, opinions and how the interpreter interacts with the verses, they have many points of difference. This is well illustrated by the way the verses are referred to for commentary and elaboration in these commentaries.

This descriptive-analytical study, by comprehensively examining these two interpretations, seeks to compare and apply the interpretive method of these two commentators and express their commonalities and differences in discount interpretation, and has concluded that the main common point of these interpretations is more than In terms of appearance, that is, their writing is in descending order, and in terms of content, opinions and how the interpreter interacts with the verses, they have many points of difference. This is well illustrated by the way the verses are referred to for commentary and elaboration in these commentaries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tanzili Tafsir
  • Hamgam Ba Vahye
  • Behjatpour
  • Maarej Al-Tafkar
  • Al-Maidani
قرآن کریم.
2ـ اسکندرلو، محمدجواد (1385ش): «مستشرقان و تاریخ گذاری قرآن»، قم: پژوهش­های تفسیر و علوم قرآن.
3ـ بازرگان، مهدی(1385ش): «سیر تحول قرآن»، تهران: شرکت سهامی انتشار.
4ـ بهجت پور، عبد الکریم(1393ش): «همگام با وحی»، دوم، قم: مؤسسه تمهید.
5 ـ بهجت پور، عبد الکریم(1395ش): «تفسیر تنزیلی؛ مبانی، اصول، قواعد و فواید»، دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
6ـ بهجت پور، عبد الکریم(1394ش): «شناخت نامه تنزیلی سوره های قرآن»، اول، قم: مؤسسه تمهید.
7ـ چهری، مجید(1393ش): «تفسیر به ترتیب نزول، مبانی، فوائد، چالش­ها، بایسته ها»، فصلنامه تخصصی علوم قرآن و حدیث، دوره ششم، 5-38.
8 ـ خامه گر، محمد(1396ش): «نگاهی به چگونگی نزول سوره‌های قرآن کریم»، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، دوره بیست و دوم، 4-29.
9ـ سید مرتضی، على بن حسین بن موسى(1377ش): «تنزیة الانبیاء»، قم: دار الشریف الرضی.
10ـ مجلسی، محمدباقر(1403ق): «بحارالأنوار»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، دوم.
11ـ راوندی، سعید بن هبة الله(1406ق): «منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة»، قم: کتابخانه مرعشی نجفی.
12ـ رجبی و دیگران، محمود(۱۳۷۹ش): «روش شناسی تفسیر قرآن»، تهران: الهادی.
13ـ رضایی اصفهانی، محمد علی(۱۳۹۳ش): «درسنامه روش­های تفسیر قرآن»، دوم، قم: جامعة المصطفی.
14ـ صدر، سید موسی(1389ش): «سنجش ادله موافقان و مخالفان تفسیر بر اساس ترتیب نزول»، مجله پژوهش های قرآنی، دوره شانزدهم، 150-165.
15ـ طباطبایی، سید محمد حسین(1417ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، پنجم، قم: جامعه مدرسین.
16ـ طبرسی، فضل بن حسن(1372ش): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: ناصرخسرو، سوم.
17ـ عطارآبکناری، مصطفی(1398ش): «نقد و بررسی کارکرد اهتمام به تنزیل در تفسیر معارج التفکر و دقائق التدبر»، فصلنامه پژوهش­های اعتقادی کلامی، دوره نهم، 174-191.
18ـ فخرالدین رازی، محمد بن عمر(1420ق): «مفاتیح الغیب» ، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، سوم.
19ـ معرفت، محمدهادی (1380ش): «تفسیر و مفسران»، ترجمه خیاط و نصیری، قم: موسسه فرهنگی التمهید.
20ـ معرفت، محمد هادی (1425ق): «التمهید فی علوم القرآن»، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چهارم.
21ـ مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1413ق): «الفصول المختاره»، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
22ـ المیدانی، عبدالرحمن حسن(1420ق): «معارج التفکر و دقائق التدبر» ، دمشق: دار القلم، اول.
23ـ المیدانی، عبدالرحمن حسن(1430ق): «قواعد التدبر الامثل لکتاب الله عز و جل»، دمشق: دار القلم، چهارم.