مطالعه تطبیقی آراء تفسیری مغنیه و سیدقطب در موضوع وجوه اعجاز قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران.

2 دانش آموخته رشته علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران.

چکیده

قرآن، راهنمای بشر تا قیامت خواهدبود و آن‌چه این کارآمدی را تضمین می‌کند، بی‌همانندی و وجوهِ متعدد اعجاز قرآن‌است که همة ابعاد و جنبه‌های قرآن را شامل‌می‌شود و برآیند کلیِ این مؤلّفه‌ها، معجزه بودن و کارآمدی قرآن کریم در طول تاریخ را تامین‌می‌نماید. این پژوهش، در دو تفسیر «الکاشف» اثر محمدجواد مغنیه و «فی‌ظلال‌ القرآن» اثر سیدقطب، وجوه اعجاز قرآن را با روش تطبیقی مورد بررسی قرار داده ‌است. پس از توجه به زمینه‌های اهتمام به‌ نگارش دو تفسیر و رویکرد حاکم بر آن‌ها، مؤلّفه‌های مختلف اعجاز قرآن از منظر هر دو مفسر و میزان اهتمام دو مفسر به آن مؤلّفه­ها تحلیل‌شد. نتایج حاکی از آن‌است‌که هر دو مفسر اعجاز بیانی را ذیل حروف مقطعه مطرح‌کرده و هر دو به تصویرپردازی قرآن معتقدند، اگر چه این‌امر در فی‌ظلال، اساس کار است. در وجه عدم اختلاف و خبرهای غیبی و اعجاز تشریعی هم یکسانند؛ ولی مغنیه ویژگی‌های اعجاز تشریعی را صریح‌تر بیان ‌نموده است. در موضوع اعجاز علمی هر دو مفسر معتقدند نباید علوم بشری بر قرآن تحمیل‌گردد. اگرچه دو مفسر در مذهب و مبانیِ تفسیر مختلفند، اما به‌جهت آن‌که هر دو رویکرد تربیتی - اجتماعی دارند، با هدف اقناع نسل جدید، از اسرائیلیات دوری‌نموده و از ذکر مسائل اختلافی پرهیز کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Exegetical Views of Mughnῑyeh and Sayed Qutb on Aspects of Miracles of the Holy Qur'an

نویسندگان [English]

  • zohreh akhavanmoghadam 1
  • fateme hossini 2
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Quranic Sciences and Education, Tehran, Iran.
2 Graduated from Master's Degree, Quranic Sciences, University of Noble Qur'anic Sciences and Education, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Qur’an will be the guide for mankind throughout history. It’s the incomparability and diverse aspects of the Qur’anic miracle that guarantees this efficiency and includes all dimensions and aspects of the Qur’an. These components generally ensure the miracle and effectiveness of the Holy Qur’an along history. Based on the commentaries “Al-Kᾱshif” by Mohammad Jawad Mughnῑyeh and “Fῑ Zilᾱl al-Qur'an” by Sayed Qutb, this research emphasizes the miracles of the Qur'an, using a comparative method. Having paid attention to the motives for writing these commentaries and the approach governing them, it analyses the different dimensions and components of the miracles of the Qur'an from the perspective of both commentators. The results indicate that both persons propose the miracle of expression under the muqatta'a (cut) letters and believe in the illustration of the Qur'an, although it is the main method in Fῑ Zilᾱl al-Qur'an. They are the same in terms of non-dispute, occult news, and legislative miracles, although Mughnῑyeh expresses the characteristics of legislative miracles more clearly. As for the issue of scientific miracles, both commentators believe that human sciences should not be imposed on the Qur'an. In addition, although they are different in method and foundations of interpretation, since they have a social-educational approach, they avoid Israeli narrations and mentioning controversial issues in order to persuade the new generation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Miracles of the Qur'an
  • Mughnῑyeh
  • Sayes Qutb
  • Illustration
  • Muqatta'a Letters
  • Education
 قرآن کریم.
1ـ تهانوی، محمد علی(۱۹۹۶): «موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم»، بی­جا، بی­نا.
2ـ حجتی،محمدباقر، سیاوشی،کرم(134): «وحدت موضوعی از نگاه سیدقطب در فی‌ظلال القرآن»، مجله پژوهش دینی، شماره9،ص9-40
3ـ رضایی اصفهانی، محمدعلی(1381): «پژوهشی در اعجاز علمی قرآن»، رشت: کتاب مبین.
4ـ رضایی اصفهانی، محمدعلی(1382): «درسنامه و گرایش­های تفسیری قرآن»، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
5ـ زرزور، عدنان محمد(1419): «مدخل إلى تفسیر القرآن وعلومه»، بیروت: دار القلم و دار الشامیه.
6ـ سلیمى زارع، مصطفى(1386): «بررسى روش تفسیرى و رویکردهاى مغنیه در تفسیر الکاشف»، نشریه حدیث اندیشه، دوره جدید، بهار و تابستان، شماره 3
7ـ ضیایی،خدیجه، ماهروزاده، طاهره(1400): «چگونگی کاربرد مبنای تصویرآفرینی اسلوب بیان قرآن در پژوهش سیدقطب»، مجله تحقیقات قرآنی ‌و حدیثی، سال سوم شماره پنجم، بهار و تابستان.
8ـ طاهری، حبیب‌الله(1377): «درس­هایی از علوم قرآنی»، قم: اسوه.
9ـ عرفان، حسن(1379): «شیوه­های اعجاز قرآن»، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی
10ـ عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه(1380): «نگرشی نوین بر تاریخ و علوم قرآنی»، تهران: بنیاد قرآن.
11ـ علوش، سعید(1985): «معجم المصطلحات الادیبه المعاصره»، بیروت: دارالکتاب اللبنانی
12ـ علوی مهر، حسین(1381): «روش‌ها و گرایش‌های تفسیری»، قم: اسوه.
13ـ شاذلی قطب، سید ابراهیم حسین(سید قطب)(1415): «التصویر الفنی»، بیروت: دار الشروق
14ـ شاذلی قطب، سید ابراهیم حسین(سید قطب)(1425): «فى ظلال القرآن»، بیروت: دار الشروق.
15ـ گروه پژوهش­های قرآنی گروه پژوهش­های قرآنی(1387): «ویژگی­های تفسیر الکاشف»، مجله پژوهش­های قرآنی،شماره53، خرداد، ص40-73
16ـ مرکز فرهنگ و معارف قرآن(1382): «دایرة المعارف قرآن کریم»، قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم).
17ـ مغنیه، محمدجواد(1424): التفسیر الکاشف،قم: دار الکتاب الإسلامی.
18ـ مکارم شیرازى، ناصر(1371): «تفسیر نمونه»‏، تهران: دار الکتب الإسلامیة.