بررسی تطبیقی آرای تفسیری آیت‌الله جوادی و علامه طباطبایی در چگونگی ارتباط معنایی و محتوایی فواصل آیات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

 قرآن کلام حکیم است و اجزای کلام حکیم هدفمند و در ارتباط با یکدیگر هستند. جزء پایانی آیات که فاصله نامیده می‌شود، در قرآن ویژه و منحصر به فرد است و نمی‌توان گسست معنایی آن را با قبل تصور کرد. از همین رو یکی از موضوعات اساسی در بحث تناسب، پیوند معنایی و محتوایی فاصله با آیه است. اما سؤال اساسی این است که این پیوند چگونه است؟ چه گونه‌هایی از ارتباط معنایی را می‌توان برای فاصله در نظر گرفت؟ مفسران چگونه به این ارتباط نگریسته‌اند؟ در این مقاله که به شیوه کتابخانه‌ای و روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده، به بررسی تطبیقی رویکرد دو مفسر بزرگ معاصر یعنی علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی در مواجهه با فاصله و نحوه ارتباط معنایی آن با محتوای آیات پرداخته شده‌است. در این بررسی 29 گونه پیوند معنایی فاصله با محتوای آیه شناسایی و به دو دسته کلی موضوعی و انسانی دسته‌بندی گردید. از این تعداد، 14 گونه مشترک بین هر دو مفسر است که می‌توان به مواردی مانند: احتجاج و برهان، بیان قانون کلی، تأکید، تأیید، تثبیت، تتمیم، تعلیل، تفریع، تفسیر و توضیح محتوای آیه اشاره کرد. دو گونه را فقط به صورت اختصاصی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و 13 گونه را نیز آیت‌الله جوادی آملی به صورت اختصاصی در تسنیم به آن پرداخته‌اند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the interpretive views of Ayatollah Javadi and Allameh Tabatabai on how the semantic and content relationship of verse distances

نویسنده [English]

  • Ali asghar Akhondy
Assistant Professor, Department of Education, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran.
چکیده [English]

Quran is the word of the wise and the parts of the word of the wise are purposeful and related to each other. The final part of the verses, which is called Distance, is special and unique in the Qur'an, and its semantic break with the previous one cannot be imagined. Therefore, one of the basic issues in the discussion of proportionality is the semantic and content connection between distance and verse. But the basic question is how is this connection? What types of semantic connection can be considered for distance? How have commentators looked at this connection? In this article, which is written in a library style and a descriptive analytical method, a comparative study of the approach of two great contemporary commentators, namely Allameh Tabatabai and Ayatollah Javadi Amoli, in dealing with the final part and its semantic connection with the content of the verses, is discussed. In this study, 29 types of semantic links between the distance and the content of the verse were identified and classified into two general categories, thematic and human. Out of this number, 14 types are common between both commentators, which can be mentioned such as: protest and proof, statement of the general law, emphasis, confirmation, consolidation, completion, extension, deduction, interpretation and explanation of the content of the verse. Allameh Tabatabaei in Tafsir al-Mizan, and 13 types in Tasnim, Ayatollah Javadi Amoli, have addressed two types exclusively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Distances of verses
  • Semantic link
  • Types of semantic communication
  • Allameh Tabatabai
  • Ayatollah Javadi Amoli
  • Tafsir Al-Mizan
  • Tafsir of Tasnim
ـ آخوندی، علی اصغر(1394): «فواصل و چگونگی ارتباط معنایی آنها با آیات»، تهران: دانشگاه تهران.
آخوندی، علی اصغر(1395): «بررسی تطبیقی تعاریف فاصله قرآنی»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، 44، 81-96.
ـ ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا(1399ق): «معجم المقاییس اللغة»، بیروت: دار الفکر.
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق): «لسان العرب»، بیروت: دار صادر.
ـ باقلانی، محمد بن طیب(1997م): «اعجاز القرآن»، قاهره: دار المعارف.
ـ جوادی آملی، عبدالله(1390): «تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم»، قم: نشر اسرا.
ـ حسناوی، محمد(1406ق): «الفاصلة فی القرآن»، بیروت: المکتب الاسلامی.
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد(بی‌تا): «معجم مفردات الفاظ القرآن»، بی‌جا: دار الکاتب العربی.
ـ رمّانی، علی بن عیسی، خطابی و عبدالقاهر جرجانی(1387ق): «النکت فی اعجاز القرآن. فی ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن» قاهره: دار المعارف، دوم.
ـ زرکشی، محمد بن عبدالرحمان(1415ق): «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت: دار المعرفة.
ـ سیوطی، جلال الدین(بی‌تا): «الاتقان فی علوم القرآن»، بیروت: دار الجیل.
ـ طباطبایی، سیدمحمدحسین(1370): «تفسیر المیزان»، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، تهران: بنیاد علامه طباطبایی، چهارم.
ـ فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ق): «کتاب العین»، قم: انتشارات هجرت.
ـ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب(1426ق): «القاموس المحیط»، بیروت: مؤسسة الرسالة.