تناسب فواتح با خواتم سور در تفاسیر فریقین با محوریّت سور مسبّحات

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

از موضوعات علوم قرآنی، مسأله تناسب آیات و سور قرآن کریم می‌باشدکه درموضوع تناسب میان آیات و سور دربین محققان اختلاف نظر است؛ از یک سو مفسرانی همچون  کشّاف که اصلی‌ترین وجه إعجاز قرآن را در نظم وپیوستگی آن می‌جوید و از سوی دیگر برخی از محققان آن را إنکار کرده ویا مستشرقانی همچون ریچارد بل وآرتور آربری قرآن راکاملا جدا ازهم دانسته وبرعدم پیوستگی آن معتقدند. تحقیق حاضر به واکاوی تناسب میان فواتح با خواتم سور مسبّحات قرآن پرداخته تا از این رهگذر به تناسب و ارتباط این سور دست یابد. مقاله پیش روبا رویکرد توصیفی -  تحلیلی درصدد آن است که دیدگاه مفسران و دانشمندان علوم قرآنی (موافقان ومخالفان) رادررابطه با تناسب آیات آغازین باآیات پایانی در سور مسبّحات را مورد پژوهش قرار دهد. یافته‌ها و نتایج پژوهش حاکی از آن است که در بررسی تناسب میان فواتح با خواتم سور مسبحّات چنین برداشت می‌شود که: در سوره‌های إسراء، صف، جمعه، أعلی؛ تناسب از نوع معنوی ودر سوره‌های حدید، حشر، تغابن ازنوع لفظی ومعنوی می‌باشد و بنابر نظر برخی از مفسران از بین این سور تنها در سوره حشر، تناسب از باب ردّ العجز إلی الصدراست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The appropriateness of the opening and closing words of the surahs in the Shia and Sunni interpretations with the focus of the surahs of the Mosbahat

نویسنده [English]

  • mina vahdanibenam
PhD Student, Department of Quran and Hadith, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
چکیده [English]

One of the important issues of Quranic sciences is the problem of compatibility of verses and chapters of the Holy Quran.  There is a difference of opinion among scholars on the issue of compatibility between verses and chapters. On the one hand, commentators such as Zamakhshari seek the main miracle of the Qur'an in its order and continuity, and on the other hand, some scholars have denied it, or orientalists like Richard Bell and Arthur Arberry believe that the contents of the Quran are inconsistent. The present research has analyzed the compatibility between the verses of the Qur'an and chapters Mosbahat of the Qur'an in order to achieve the relevance and connection of the verses. The present study has taken a sescripetive-analytical approach In this regard, after the conceptualization of the words and the presentation of the identification of Surah "Mosbahat", the opinion of the supporters and opponents of the appropriateness of the opening and closing verses of the "Mosabarat" surahs has been researched.  The findings and results of the research indicate that in the examination of the compatibility between the Fatah and the Khatam of Surah Mosbahat, it is considered that: in Surahs Isra, Saf, Juma, Al-Ala, the compatibility is of a spiritual type, and in Surahs Hadid, Hashr, and Taghaban  It is a verbal and spiritual type, and according to Ibn Ashur, it is one of the surams.   Only in Surah al-Hashr, the appropriateness is for "Rad al-ajz ela al-Sadr".

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • Surah Mosbahat
  • Fuatah and Khawatam
  • Tafsirfariqin
  • appropriateness verses and chapters
  1. قرآن کریم

    1. آلوسی، سید محمود (1415 ): « روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم» ، بیروت: دارالکتب الاسلامی.
    2. ابن اثیر، نصرالله بن محمد (بی‌تا): «المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر»، تحقیق: احمد الحوفی ، مصر: دار نهضه للطباعه و النشر و التوزیع.
    3. ابن زبیر، احمد بن ابراهیم (بی‌تا): «البرهان فی تناسب سور القرآن» ، تقدیم و تحقیق: سعید بن جمعه الفلاح، دار ابن الجوزی.
    4. ابن عاشور، محمد طاهر (1420 ): «تفسیر التحریر و التنویر»، لبنان: التاریخ العربی.
    5. ابن عربی، محمد بن علی (1410 ): « رحمه من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن» ، دمشق: مطبعه نضر.
    6. ابن فارس، احمد بن فارس (1404): «معجم مقاییس اللغه»، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم: مرکز النشر، مکتب الاعلام الاسلامی.
    7. ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (1423 ): «تاویل مشکل القرآن» ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    8. ابن منظور، محمد بن مکرم (1408): « لسان العرب ، بیروت: دار احیاء التراث.
    9. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408 ): « روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن» ، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    10. ایازی، سیدمحمدعلی (1380 ): « چهره پیوسته قرآن» ، تهران: هستی‌نما.

    12.بازرگان، عبدالعلی(1372): «نظم قرآن» ، تهران : قلم.

    1. باقلانی، محمد بن طیّب (بی‌تا): « اعجاز القرآن» ، به کوشش: سید احمد صقر، قاهره: دارالمعارف.
    2. بقاعی، ابراهیم بن عمر (1427 ): « نظم الدّرر فی تناسب الایات و السور»، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    3. بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم؛ حجتی، محمدباقر (1363 ): « تفسیرکاشف» ، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    4. جوادی آملی، عبدالله (1389): «تفسیر تسنیم »، قم: مرکز نشر اسراء.

    17.حجازی ، محمدمحمود(1390): «وحده الموضوعه القرآن الکریم »،قاهره ، دارالکتاب الحدیثه.

    1. حجتی، محمدباقر (1375): « پژوهشی در تاریخ قرآن کریم» ، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    2. حوّی، سعید (1414 ): « الاساس فی التفسیر»، مصر: دارالسلام.
    3. خامه‌گر، محمد (1386): « ساختار هندسی سوره‌های قرآن» ، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
    4. خرمشاهی، بهاء الدین (1365 ): « ذهن و زبان و حافظ »، تهران: مرکز دانشگاهی.
    5. دهخدا، علی اکبر (1377 ): « لغت‌نامه دهخدا »، زیرنظر: محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    6. درّاز، محمد بن عبدالله (1427 ): « النباء العظیم» ، تهران: انتشارات اسلامی.
    7. راغب، اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ): « مفردات الفاط القرآن» ، محقق: داوودی، صفوان بن عدنان، بیروت : دارالشامه.
    8. زحیلی، وهبه (1422): « التفسیر الوسیط» ، بیروت: دارالفکر.
    9. زرکشی، محمدبن عبدالله (1408 ): « البرهان فی علوم القرآن» ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    10. زمخشری، محمود بن عمر (1407 ): « الکشّاف» ، بیروت: دارالکتاب العربی.
    11. سلطان محمد، گنابادی (1408 ): « بیان السعاده فی مقامات العباده» ، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
    12. سید بن قطب، سید بن ابراهیم شاذلی (1425 ): « فی ظلال القرآن» ، بیروت: قاهره، دارالشروق.
    13. سیوطی، جلال الدین (1404): « الدّرر المنثور فی تفسیر الماثور»، قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی
    14. سیوطی، جلال الدین(1421 ) :الاتقان فی علوم القرآن» ، بیروت، انتشارات دارالکتاب العربی.

    32 سیوطی، جلال الدین (1376 ) :الاتقان فی علوم القرآن »، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.

    1. سیوطی، جلال الدین (1426): « مراصد المطالع فی تناسب المقاطع و المطالع »، تحقیق: عبدالحسین بن عبدالعزیز، ریاض: مکتبه دارالمنهاج.
    2. شحاته، عبدالله محمود (1374): « اهداف و مقاصد سوره‌های قرآن کریم »، مترجم: سید محمد باقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    3. شوکانی، محمدبن علی (بی تا): «فتح القدیر»، بیروت ، دارالفکر.
    4. صدرالدین شیرازی؛ محمدبن ابراهیم (1361 ): « تفسیر القرآن الکریم» ، قم: بیدار .
    5. صالح، صبحی (1372 ): « مباحث فی علوم القرآنیه»، قم: الشریف الرضا.
    6. طباطبایی، محمدحسین (1374 ): « المیزان فی تفسیر القرآن» ، قم: انتشارات اسلامی.
    7. طبرسی، فضل بن حسن (1403): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن» ، بیروت ، مکتبه دارالمجتبی.
    8. طبرسی، فضل بن حسن (1372 ): « مجمع البیان ، مترجم: هاشم رسولی، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    9. طوسی محمد بن حسن (بی‌تا): « التبیان فی تفسیر القرآن» ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    10. غماری الحسنی، محمد الصدیق (بی‌تا): « جواهر البیان فی تناسب سور القرآن» ، مکتبه القاهره: مطبعه : محمد عاطف و سید طه.
    11. فخررازی، محمدبن عمر (1420 ): « التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)» ، بیروت: دار إحیاء التراث العربی

    44.فراهیدی ،خلیل بن احمد (1410) :کتاب العین» ، قم : هجرت .

    1. لویسی، معطوف (بی‌تا): « فرهنگ بزرگ جامع نوین» ، مترجم: احمد سیّاح.
    2. مصطفوی، حسن (1368): « التحقیق فی کلمات القرآن کریم» ،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    3. معرفت، محمدهادی(1388 ): ««التمهید فی علوم القرآن» ، قم : موسسه فرهنگی انتشارات التمهید.
    4. معرفت، محمدهادی (1378): ««علوم قرآنی» ، قم: موسسه فرهنگی انتشارات التمهید.
    5. معین، محمد (1386 ): « فرهنگ فارسی» ، عزیز الله علیزاده، تهران: کتاب راه نو.
    6. مکارم شیرازی، ناصر (1371 ): « تفسیر نمونه» ، جمعی از نویسندگان، تهران: دارالکتب الاسلامیه.(چاپ های 86 و 91 )
    7. هاشم‌زاده هریسی، هاشم (1377 ): «شناخت سوره‌های قرآن» ، تهران: نشر رامین.
    8. همامی، عباس (1375): « چهرة زیبای قرآن» ، اصفهان: انتشارات بصائر.