بررسی تطبیقی محورهای چالشی آیة «وارثان کتاب» با تأکید بر آرای تفسیری آیت الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه تفسیر و علوم قرآنی، جامعة المصطفی(ص)، قم، ایران

2 طلبه سطح 4 رشته تفسیر تطبیقی، جامعه الزهراء(س)، قم، ایران

چکیده

بروز نقطه نظرهای متفاوت از سوی مفسران فریقین در جهت تفسیر آیه 32 سورة فاطر، حاکی از چالشی بودن فهم فرازهای مختلف آن است. نوشتار حاضر که به شیوه­ اسنادی و روش تحلیلی- توصیفی تدوین یافت؛ ضمن بیان دیدگاه آیت الله جوادی آملی در جهت تبیین مفهوم واژگان «ثم»، «أورثنا»، «کتاب»، و «إصطفینا»ی مذکور در این آیه و تفسیر فرازهای مختلف آن، بر آن است تا بصورت تطبیقی، نگرش­های مفسران فریقین در جهات مورد اشاره را نیز مورد واکاوی قرار دهد. نتیجه و برآیند این تحقیق حکایت از این دارد که ایشان بر این باورند که مراد از «کتاب»، قرآن و مقصود از «وارثان کتاب»، «الَّذینَ اصْطَفَیْنا» هستند که دارای سه طایفه­ی: «ظالِمٌ لِنَفْسِهِ، مُقْتَصِدٌ» و «سابِقٌ بِالْخَیْراتِ» می­باشند. «ظالِمٌ لِنَفْسِهِ» افراد غیر عارف به امام و هوامحور و «مُقْتَصِدٌ» عارف به حقِ امام و قلب محور و «سابِقٌ بِالْخَیْراتِ» پیشگامانی هستند که همواره بر محور ارادة خدای سبحان حرکت می­کنند. اینان مراحل کمال انسان را به سلامت طی کرده و با فضل الهی به مرحلة امامت متقین نائل آمده­اند. ایشان ائمة اطهارD را مصداق «سابق بالخیرات» و بالاصاله میراث دار قرآن می­دانند که بقیة امت هم در پرتو علم آنان از قرآن کریم بهره می­گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the challenging axes of the verse "Heirs of the Book" with an emphasis on the interpretation opinions of Ayatollah Javadi Amoli

نویسندگان [English]

  • saied hosein Shafieidarabi 1
  • nadereh rahiminezhad qareaghaj 2
1 Assistant Professor at the Department of Tafsir and Qur'anic Sciences, Al-Mustafa University (pbuh), Qom, Iran
2 4th level student of comparative interpretation, Al-Zahra community (S), Qom, Iran
چکیده [English]

The emergence of different points of view from the commentators of Fariqin regarding the interpretation of verse 32 of Surah Fater indicates that it is a challenge to understand its various passages. The present article, which was compiled in a documentary and analytical-descriptive manner; while expressing Ayatollah Javadi Amoli's point of view in order to explain the meaning of the words "Summa = ثم ", "Orathna = أورثنا ", "Kitab = کتاب ", and "Estafaina = إصطفینا " that mentioned in this verse and the interpretation of its various passages, it is aimed to compare the attitudes of the commentators. to analyze the parties in the mentioned directions as well. The results of this research indicate that they believe that what is meant by "the book" is the Qur'an and what is meant by "the inheritors of the book" is "those who have resigned= الَّذینَ اصْطَفَیْنا " which has three clans: "the oppressors of the soul= ظالِمٌ لِنَفْسِهِ", "the moderate= مُقْتَصِدٌ". And they are "former benefactors= سابِقٌ بِالْخَیْراتِ". "Operators of the soul" those who have no knowledge of Imam and they are air-oriented, and "conservative" are those who have knowledge about Imam and are heart oriented, and "former benefactors" are pioneers who always move on the axis of the will of God Almighty, They have passed the stages of human perfection safely and have reached the stage of pious Imamate by the grace of God. They consider the imams of Athar to be examples of "former benefactors" and indeed inheritors of the Qur'an, and the rest of the nation also benefits from the Holy Qur'an in the light of their knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative study
  • challenging axes
  • Surah Fater
  • heirs of the book
  • Estefaa
  • Javadi Amoli
  1. قرآن کریم، ترجمه فولادوند، محمدمهدی(1418ق): قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی

    1. ابن بابویه(صدوق)، محمد بن على(1378ق): «عیون أخبار الرضا علیه‌السلام»، محقق: لاجوردی، مهدی، تهران: نشر جهان
    2. ابن فارس، أحمد(1404ق): «معجم مقاییس اللغة»، قم: مکتب العلام الاسلامی
    3. ابن جزری، محمد بن عبدالله(1426ق): «مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب لیث بن غالب أمیر المؤمنین أبی الحسن علی بن أبی طالب»، لبنان: دارالکتب العلمیة
    4. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب(1422ق): «المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز»، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    5. ابومسلم اصفهانى، محمد بن بحر(2009 م): «موسوعة تفاسیر المعتزلة(تفسیر أبی بکر الأصم - تفسیر أبی علی الجبائی - تفسیر أبى القاسم الکعبی البلخی)»، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    6. ابوالفتوح رازى، حسین بن على(1408ق): «روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن»، مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهش‌های اسلامى
    7. ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف(1420ق): «البحر المحیط فى التفسیر»، بیروت: دارالفکر
    8. استرآبادى، على(1409ق): «تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة»، قم: مؤسسة النشر الإسلامی
    9. اشکورى، محمد بن على(1373ش): «تفسیر شریف لاهیجى»، تهران: دفتر نشر داد
    10. آلوسى، محمود بن عبدالله(1415ق): «روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی»، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    11. ایجى، محمد عبدالرحمن(1424ق): «جامع‌البیان فى تفسیر القرآن(ایجى)»، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    12. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان(1422ق): «غایة المرام»، محقق: عاشور سید علی، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی
    13. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان(1415ق): «البرهان فی تفسیر القرآن»، قم: موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة
    14. بغوى، حسین بن مسعود(1420): «تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
    15. بیضاوى، عبدالله بن عمر( 1418ق): «أنوار التنزیل و أسرار التأویل(تفسیر البیضاوى)»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
    16. ثعلبى، احمد بن محمد(1422ق): «الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
    17. جوادی آملی، عبدالله(1377ش): «ادب فنای مقربان»، قم: مرکز نشر إسراء
    18. جوادی آملی، عبد(1393ش): «تفسیر تسنیم»، قم: مرکز نشر إسراء
    19. جوادی آملی، عبد(بی تا): «خلاصه تفسیر تسنیم»، قم: مرکز نشر اسراء
    20. حائرى طهرانى، على(1338ش): «مقتنیات الدرر»، تهرا: دارالکتب الإسلامیة
    21. حسکانى، عبیدالله بن عبدالله(1411ق): «شواهد التنزیل لقواعد التفضیل»، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر
    22. حسینی طهرانی، سید محمدحسین(1409ق): «امام‌شناسی»، تهران: انتشارات حکمت
    23. حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى(بی تا): «تفسیر روح البیان»، بیروت: دارالفکر
    24. حموی جوینی، ابراهیم بن محمد(1398ق): «فرائد السمطین»، محقق: محمودی، محمدباقر، بیروت: مؤسسة المحمودی
    25. راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1412ق): «مفردات ألفاظ القرآن»، بیروت: دارالقلم
    26. روزبهان بقلی، ابن ابی نصر(2008م): «عرائس البیان فى حقائق القرآن»، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    27. زحیلى، وهبه(1422ق): »التفسیر الوسیط(زحیلى)«، دمشق: دارالفکر
    28. زمخشرى، محمود بن عمر(1407ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل»، بیروت: دارالکتاب العربی
    29. سبحانى تبریزى، جعفر(1420ق): «اهل‌البیت علیهم‌السلام سماتهم و حقوقهم فى القرآن»، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام
    30. سید بن قطب، ابراهیم(1425ق): «فى ظلال القرآن»، بیروت: دار الشروق
    31. سید مرتضی، علی بن حسین(1998م): « أمالی المرتضى»، محقق: ابراهیم، محمد ابوالفضل، قاهره،: دارالفکر
    32. سیوطى، جلال‌الدین عبدالرحمن ابن ابى‏بکر(1404ق)، «الدر المنثور فى التفسیر بالماثور»، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشى نجفى
    33. شنقیطى، محمدامین(1427ق): «أضواء البیان فى إیضاح القرآن بالقرآن»، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    34. صفار، محمد بن حسن(1404ق): «بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلی‌الله علیهم»، محقق: کوچه‌باغی، محسن بن عباسعلی، ناشر: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی
    35. طباطبایى، سید محمدحسین(1390ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات
    36. طبرسى، فضل بن حسن(1372ش): «مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: ناصر خسرو
    37. طوسى، محمد بن حسن(بی تا): «التبیان فی تفسیر القرآن»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
    38. طوسی، خواجه‌نصیر الدین(1407ق): «تجرید الاعتقاد»، محقق: حسینی جلالی، محمد جواد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
    39. عروسی حویزی، عبدعلى بن جمعه(1415ق): تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان
    40. فخر رازى، محمد بن عمر(1420ق): «التفسیر الکبیر(مفاتیح‌الغیب)»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
    41. فراهیدى، خلیل بن احمد(1409ق): «کتاب العین»، قم: نشر هجرت
    42. قرشى بنابى، سید علی‌اکبر(1371ش): «قاموس قرآن»، تهران: دارالکتب الإسلامیة
    43. قرطبی انصاری، محمد بن احمد(1364ش): «الجامع لأحکام القرآن»، تهران: ناصر خسرو
    44. کوفی، فرات بن ابراهیم:(1410ق): «تفسیر فرات کوفی»، محقق: کاظم محمد، تهران: مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الارشاد الاسلامی
    45. گنجی، محمد بن یوسف(۱۳۶۲ش): «کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب علیه‌السلام»، محقق: امینی، محمدهادی، تهران: دار إحیاء تراث أهل البیت(علیهم‌السلام)
    46. ماوردى، على بن محمد(بی تا): «النکت و العیون تفسیر الماوردى»، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون
    47. مرکز فرهنگ و معارف قرآن(1382ش):(دایرة المعارف قرآن کریم)، قم: بوستان کتاب قم(انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم)
    48. مصطفوى، حسن(1430ق): «التحقیق فى کلمات القرآن الکریم»، بیروت: بی­نا
    49. مغنیه، محمدجواد(1424ق): «التفسیر الکاشف»، قم: دارالکتاب الإسلامی