مطالعه تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی در جایگاه و کارکرد و شیوة نقد روایات در تفسیر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران

2 دانش آموخته رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران

چکیده

در قلمرو تفسیر و فهم قرآن کریم، رجوع به روایات دارای اهمیت است. به استناد حدیث ثقلین پیوندی عمیق و ارزشمند میان اهل‌بیت و قرآن کریم وجود دارد. بنابراین بهره گیری از بیانات ایشان همواره مورد توجه و تاکید مفسران قرآن بوده است. در شیوة تفسیری قرآن به قرآن آن­گونه که از ظاهر سخنان و سیرة تفسیری علامه­طباطبایی بر­داشت می‌شود ایشان قرآن را مستقل از روایات، تفسیر می‌نماید. ایشان برای تفسیر آیات از خود آیات قرآن استفاده می‌نماید.آیت­الله­جوادی نیز این سیرة تفسیری را مورد توجه قرار داده است. لکن بررسی سیرة تفسیری هر دو مفسر‌، این مطلب را واضح می‌نماید که ایشان از سنت برای فهم و تفسیر هر چه دقیق تر آیات بهره گرفته‌اند. از منظر ایشان روایات به طور مستقیم دخالتی در تفسیر ندارند. اما در اموری همچون بیان مصداق و شرح آیهُ، تعمیم معنای آیه، تعیین و تبیین جزییات و تفاصیل آیات و... روایات قابل استفاده است. همچنین روایات صحیح می‌تواند برداشت‌های تفسیری را تقویت یا تضعیف نماید و این موضوع خللی بر خود بسندگی قرآن برای تبیین معنای خویش وارد نمی نماید. دو مفسر عالیقدر در زمینه نقد وبررسی احادیث نیز تنها به نقد سندی اکتفا نکرده بلکه به بررسی محتوایی رویات نیز می­پردازند و معیارهایی را برای فهم حدیث و شناخت سره از ناسره ارائه می­نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the views of Allameh Tabatabai and Allameh Javadi-Amoli on the position and function and method of critique of narrations in the interpretation of the Qur'an

نویسندگان [English]

  • zohreh akhavan 1
  • nayereh eshaghi 2
1 Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Tehran, Iran
2 Graduated from Master's degree in Quranic and Hadith Sciences, University of Quranic Sciences and Education, Qom, Iran
چکیده [English]

In the field of interpretation and understanding of the Holy Quran, referring to
hadiths is important. According to the Hadith of Saqalain, there is a deep and valuable link between Ahl al-Bayt and the Holy Qur'an. Therefore, the use of his statements has always been the focus and emphasis of Qur'an commentators. In the method of interpreting the Qur'an according to the Qur'an, as can be seen from the appearance of Allameh Tabatabai's words and interpretation, he interprets the Qur'an independently of the hadiths. He uses the Qur'anic verses themselves to interpret the verses. Ayatollah Javadi has also paid attention to this method of interpretation. However, the examination of the interpretation process of both commentators makes it clear that they have used the Sunnah to understand and interpret the verses as accurately as possible. From his point of view, hadiths do not directly interfere in interpretation. But in matters such as stating the example and description of the verse, generalizing the meaning of the verse, determining and explaining the details of the verses, etc. traditions can be used. Also, correct hadiths can strengthen or weaken interpretations, and this issue does not affect the self-sufficiency of the Qur'an to explain its meaning. In the field of hadith criticism, two high-ranking commentators do not limit themselves to document criticism, but also examine the content of hadiths and provide criteria for understanding hadiths and identifying true and false hadiths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • interpretation of the Qur'an to the Qur'an
  • Al-Mizan
  • Javadi Amoli
  • Sunnah
  • narrative interpretation
  • self-sufficiency
  • Qur'anians
  1. قرآن کریم

    نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتی(1397): اصفهان: آثار فرهنگ برتر.

    1. ابن فارس، احمد(1404ق): ««معجم المقاییس اللغه»، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    2. ابن منظور، محمد(1416ق): ««لسان العرب»، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    3. اخوان­مقدم، زهره(1393): «از دریا به آسمان اصول تفسیر قرآن کریم برگرفته از روایات اهل بیت»، تهران: دانشگاه امام صادق.
    4. اخوان­مقدم، زهره، مهدی، ایزدی(1392): ««ضرورت، ماهیت و روش استنطاق از منظر روایات اهل بیت»، مطالعات قرآن و حدیث، ش1۲، ص103-126.
    5. اخوان­­مقدم، زهره(1394): ««معنا داری بخشی از آیه یا آیات، هم در سیاق و هم خارج از سیاق»، مطالعات قرآن و حدیث، ش ۱۷، ص 137-164.
    6. پیروزفر، سهیلا، ناجی صدره، طاهره(1391): «جایگاه روایت در تفسیر تسنیم»، حدیث پژوهی، ش8،. ص111-140.
    7. جوادی­آملی، عبدالله(1387): «تسنیم، تفسیر قرآن کریم»، تنظیم و ویرایش علی اسلامی، قم، اسراء،۱۳87.
    8. جوادی­آملی، عبدالله(بی­تا): «تفسیر موضوعی قرآن کریم(توحید در قرآن)»، قم: اسراء.
    9. جوادی­آملی، عبدالله (1382): «سرچشمه اندیشه»، قم: اسراء.
    10. جوادی­آملی، عبدالله (1386): «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تحقیق و تنظیم احمد واعظی»، ویرایش حسین شفیعی، قم: اسراء.
    11. حر­عاملی، محمد بن حسن(1409ق): «تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه»، قم: موسسه آل البیت.
    12. خویی، ابوالقاسم(1401ق): «البیان فی تفسیر القران، قم انوار الهدی»، بیروت: موسسه علمی للمطبوعات.
    13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1405ق): «مقدمه جامع التفاسیر»، کویت: دار الدعوه.
    14. رستمی، علی اکبر(1380):«آسیب شناسی و روش شناسی تفسیر معصومان»، بی جا: کتاب مبین.
    15. زندیه، نور­الدین(1388): «منابع مستفاد در فهم قرآن در روش تفسیر قرآن به قرآن(دیدگاه علامه­طباطبایی و آیت­الله جوادی­آملی)»:بلاغ مبین، ش 19 و 20، ص 3-30.
    16. سلیمی­زارع، مصطفی؛ قاضی زاده، کاظم(1390): «جایگاه و کاربرد سنت در تفسیر المیزان»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال هشتم، شماره اول، ص141-168.
    17. صادقی، محمود(1382): «شمیم ولایت در آثار آیت الله جوادی­آملی»،قم: اسراء.
    18. صدقی، توفیق(1906م): «الاسلام هو القرآن وحده، المنار»، شماره ۹، الف.
    19. صدقی، توفیق (1906م): «الاسلام هو القرآن وحده رد لرد»، المنار، ش۹، ب.
    20. صدقی، توفیق (1907م): «الاسلام هو القرآن وحده رد لرد»، المنار، ش ۱۰.
    21. طباطبایی، سید­محمد­حسین(1417ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    22. طباطبایی، سید­محمد­حسین (1369): «قرآن در اسلام»، قم: هجرت.
    23. طبرسی، امین الاسلام ابی علی الفضل بن الحسن(1415ق): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، تحقیق لجنه من العلما والمحققین الخصائیین، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
    24. طوسی، محمد بن حسن(بی­تا): «تبیان فی التفسیر القرآن»، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    25. فیض­کاشانی، ملا محسن(1418ق): «الاصفی»، قم: مرکز النشرالتابع لمکتب الاسلام.
    26. عمید­زنجانی، عباسعلی(1373): «مبانی و روشهای تفسیر قرآن»، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    27. عیاشی، محمد بن مسعود(بی­تا): «تفسیر عیاشی»، تهران: چاپخانه علمیه، بی­تا.
    28. قمی، علی بن ابراهیم(1386ق): «تفسیر قمی»، بی­جا: هدی.
    29. کلینی، محمد بن یعقوب(1365): «کافی»، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    30. مجلسی،محمد باقر(1404ق): «بحار الانوار»، بیروت:موسسه الوفاء.
    31. معرفت، محمد­هادی(1418ق): «التفسیر و المفسرون فی الثوبه القشیب»، الجامعه الرضویه للعلوم الاسلامیه.
    32. مهدوی­راد، محمد­علی(1382): «آفاق تفسیر»، تهران: بی­نا.
    33. میر­جلیلی، علی­محمد؛ کلانتری­خلیل­آباد، عباس؛ شریفی، محمد؛ (1391): «تحلیلی بر دیدگاه تفسیر قرآن به قرآن علامه طباطبایی»، کتاب قیم، ش7، ص53-82.
    34. نفیسی، شادی(1384): «علامه­طباطبایی و حدیث»، تهران: علمی و فرهنگی.