بررسی مقایسه ای برداشت های سیاسی از قرآن در عرصه قاعدۀ سیاق در آیات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه قرآن شناسی پژوهشکده حکمت و دین پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

چکیده

قرآن، به مثابۀ مرجع اصلی پاسخ به مسائل حیات سیاسی مسلمانان، همواره در معرض برداشت‌های سیاسی مختلف بوده است. برداشت­هایی که گاه، در عرصۀ سیاق و به­ویژه، سیاق در آیات، دچار آسیب­هایی شده­اند.
برداشت­های سیاسی نامعتبر در عرصۀ سیاق آیات، و گسترۀ این آسیب­ها در بخش غفلت از سیاق (مانند: غفلت از سیاق آیات منجر به عاری پنداری الفاظ از مفاهیم سیاسی؛ عدم توجه به بی­ارتباط بودن آیه با شأن سیاسی و حکومتی؛ غفلت از مخالفت سیاق با ادعای استبداد سیاسی پیامبر(ص)) و استفادۀ نامعتبر از سیاق آیات(مانند: نبود ملاک وحدت موضوع؛ ناتوانی سیاق از تخصیص عمومیت مفهوم آیه؛ ناسازگاری سیاق با اطلاق آیه)، ضرورت آسیب شناسی این گونه برداشت­هارا دوچندان می­نماید. بنابراین، پژوهش حاضر، به مقتضای موضوع، روش توصیف و تحلیل، را در ارزیابی برداشت­ها به کار بسته است. وبه دنبال اثبات آسیب‌پذیری برداشت‌ها در چگونگی غفلت از سیاق آیات است، و ارائۀ راه­کارهایی برای رفع آسیب­ها می­باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of political perceptions of the Qur'an concerning “the Siyaq law” in the verses

نویسنده [English]

  • mohammad abedi
Assistant Professor, Department of Quranology, Institute of Wisdom and Religious Studies, Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
چکیده [English]

The Qur'an, as the main source of responses to the problems of the political life of Muslims, has always been exposed to different political interpretations. The impressions are sometimes damaged by different views, such as the Siyaq law concerning words, sentences, and verses.
 In the meantime, part of the problems in the field of Siyaq [context] is related to the context of the verses. The invalid interpretations have raised the question “What harms do threaten the political perceptions in the context of the verses?”  
This research emphasizes that these perceptions in the field of using the context of the verses have suffered various damages, including neglecting the context of the verses and incorrect use of the context of the verses. This research is based on gathering information in the library based on descriptive and analytical methodologies.
 
 The result of the research is to prove the problems of perceptions and conclusions because of neglecting the context[siyaq] of the verses (such as neglecting the context of the verses leading to the absence of political meanings of the words, negligence of the non-political and governmental relationships of the words, the verse being unrelated to the political and governmental dignity; neglecting the opposition of the context to the claim of the political tyranny of the Prophet (PBUH) ) or the invalid use of the context of the verses (such as the lack of criterion for the unity of the subject; the inability of the context to restrain the generality of the meaning of the verse; the incompatibility of the context with the generality of the verse) in addition this paper is to provide solutions for the aforementioned problems

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • politics
  • political perception
  • the context of the verses
  1. قرآن کریم

    نهج البلاغه

    1. ابن عاشور، محمد بن طاهر، (1420): «التحریر و التنویر»، بیروت: موسسه التاریخ.
    2. ابن منظور، محمد بن مکرم(1416): «لسان‌العرب»، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
    3. آریو، مک، (1346): «جامعه و حکومت»، ترجمه ابراهیم علی کنی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر.
    4. اسعدی، محمد(1389): «آسیب شناسی جریان­های تفسیری»، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اول.
    5. آلوسی، سید محمود، (1415): «روح‌المعانی»، بیروت: دارا لعلمیه، بیروت.
    6. ایزدی، مهدی؛ زندیه، نور الدین(1391): «سیاق و سباق در مکتب تفسیری علامه طباطبایی»؛ مطالعات قرآن و حدیث؛ س 5؛ ش2؛ ص 5 ـ 33؛
    7. بابایی، علی اکبر(1381): «مکاتب تفسیری»، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: سمت، چاپ اول.
    8. بابایی، علی اکبر(1395): «قواعد تفسیر قرآن»، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: سمت.
    9. بازرگان، مهدی، (1377): «آخرت و خدا»، تهران: موسسه فرهنگی رسا.
    10. البلعید؛ الصادق؛ (1999): «القرآن والتشریع»، تونس: مرکز النشر الجامعی.
    11. جعفری؛ محمدتقی؛ (1386): «حکمت اصول سیاسی اسلام»، چ3، تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ اول.
    12. جوادی آملی، عبدالله، (1393): «ولایت علوی»، قم: نشر اسراء.
    13. جوهری، اسماعیل بن حماد، (1990): «الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه»، بی­جا: دار العلم للملایین.
    14. حسینی کاشانی، فاطمه مرضیه(تابسان1393): «آسیب شناسی تطبیق قاعده سیاق در تفسیر آیات قرآن»، نشریه حسنا، قم، سال ششم، شماره 21.
    15. خمینی، روح الله(1379): «صحیفه نور»، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام، چاپ دوم
    16. درویش، محمد رضا(1381): ماهنامه آفتاب، ش22.
    17. دوورژه، موریس، (1386)، «اصول علم سیاست»، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: موسسه حقوقی میزان، چاپ چهارم.
    18. راغب، حسین بن محمد(1392): «معجم مفردات الفاظ القرآن»، بیروت: دارالکاتب العربی.
    19. رجبی، محمود (1379): «روش شناسی تفسیر قرآن»، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، تهران: سمت، چ اول
    20. رشید رضا، محمد(بی­تا): «التفسیر القرآن العظیم الشهیر بتفسیر المنار»، بیروت: دار المعرفه.
    21. زرکشی، بدر الدین محمد بن عبد الله (1410): «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت: دار المعرفه.
    22. زمخشری، محمود بن عمر(1404): «الکشاف»، بیروت: دار الکتاب العربی.
    23. سها، «نقد قرآن؛ (نسخه اینترنتی).
    24. طباطبایی، محمدحسین (1390): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    25. طبرسی، فضل بن حسن (1372): «مجمع البیان»، تهران: ناصرخسرو.
    26. طوسی، محمد بن حسن (بی تا): «التبیان فی تفسیر القرآن»، تهران: دار التراث العربی.
    27. عابدی، محمد (1400): «مبانی سیاست از منظر قرآن»، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    28. عالم، عبد الرحمان (1391): «بنیادهای علم سیاست»، نشر نی، تهران.
    29. عبد الرازق، علی (بی­تا): «الاسلام و اصول الحکم»، مصر: بی نا.
    30. عظیمی فر، علی رضا(1388): «قرآن و امامت اهل بیت(ع)»، قم: انتشارت مهر امیر المومنین، چ اول
    31. فاکر، محمد (1428): «قواعد التفسیر لدی الشیعه و السنه»، تهران: مرکز التحقیقات و الدارسات العلمیه التابع للمجمع العامی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، چ اول.
    32. فخر رازی، محمد بن عمر(بی تا): «التفسیر الکبیر»، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    33. فراهیدی، خلیل بن احمد (1414): «کتاب العین»، به کوشش مخزومی و دیگران، قم: اسوه.
    34. قابل، احمد(1381)، ماهنامه جامعه نو، ش11.
    35. قاسمى، علی محمد(آبان 1382): «آسیب شناسی فهم قرآن از منظر اهل بیت (ع)» فصلنامه معرفت، شماره 71.
    36. قاضی زاده، کاظم: (1386) «سیاست و حکومت در قرآن»، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ سوم.
    37. قرطبی، محمد الانصاری(1364)، «الجامع لاحکام القرآن»، تهران: ناصر خسرو.
    38. کالین های (1395): «درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی»، ترجمه احمد گل محمدی، تهران: انتشارت نشر نی، چ ششم.
    39. مظفر، محمد رضا(1412): «اصول الفقه»، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    40. معرفت، محمد هادی(1415): «التمهید فی علوم القرآن»، قم: موسسه انتشارات اسلامی.
    41. مکارم شیرازى، ناصر(1386): «آیات ولایت در قرآن»، قم: نسل جوان، چ 3.
    42. مکارم شیرازی، ناصر (1371): «تفسیر نمونه»، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    43. مهاجرنیا، محسن، (1393): «فلسفه سیاسی آیت الله خامنه­ای»، تهران: پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، تهران.
    44. مولی محسن فیض کاشانی(1399): «تفسیر صافی»، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.
    45. نصرالله پور علمداری، ابراهیم(1391)، «تعامل سیاق با روایات در تفسیر المیزان»، حدیث اندیشه، شماره 13.
    46. نصیری، علی(1387): «معرفت قرآنی»، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    47. نهضت آزادی ایران(1376): «تفصیل و تحلیل ولایت مطلقه فقیه»، تهران: نهضت آزادی ایران.
    48. آسیب شناسی برداشت‌های سیاسی از آیه «اکمال دین»، (https: //www.ibna.ir/vdcci0qim2bqos8.ala2.html)