بررسی آرای تفسیری آیت‌الله جوادی آملی در نقد و تحلیل آرای مستشرقان در رابطه با خاستگاه قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی، آذربایجان شرقی، ایران

چکیده

قرآن کریم، آخرین و کامل­ترین کتاب هدایت و نسخۀ سعادت همۀ بشر است. حقیقت قرآن بسان نوری است که از منبع لایزال علوم الهی سرچشمه می­گیرد تا زندگی آدمیان را روشن کند. پژوهش دربارۀ اسلام و قرآن از جمله موضوعاتی است که به صورت آکادمیک، در دو سدۀ اخیر مورد توجّه مستشرقان بوده است. یکی از محورهایی که مستشرقان دینی دربارۀ آن آثاری را پدید آورده­اند، خاستگاه قرآن است. پیش فرض بسیاری از آنان این است که قرآن اثری بشری بوده و از آموزه­ها و گزارش­های تاریخی قبل از خود استفاده کرده است. با این حال همۀ مستشرقان در این­باره یکسان نمی­اندیشند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخی است که بیان کند نقد و تحلیل آرای مستشرقان دینی پیرامون خاستگاه قرآن، بر اساس آرای تفسیری آیت­الله جوادی به چه صورت می­باشد؟ پژوهش با شیوۀ توصیفی و تحلیلی به بیان این مسئله پرداخته، که بر اساس آن، مشخّص شد که اهمّ نظرات دربارۀ خاستگاه قرآن از دیدگاه مستشرقان، بشری یا غیر بشری بودن آن است، صرع و بیماری، تجلّی نفس، فرهنگ و عقاید عرب جاهلی و . . . از جمله خاستگاه­های بشری و آیین حنفاء، مصادر خارجی و الهی و وحیانی بودن از جمله خاستگاه­های غیر بشری قرآن است. در این نوشتار، پس از ذکر آرای مستشرقان دینی پیرامون خاستگاه قرآن، ابتدا حقیقت وحی از دیدگاه آیت­الله جوادی تبیین گردیده و آن­گاه نقد و تحلیل آرای مستشرقان از دید این عارف فرهیخته بررسی شده و الهی و وحیانی بودن خاستگاه قرآن، اثبات شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Interpretive votes of Ayatollah Javadi Amoli on the Critique and Analysis of Religious Orientalists concerning the Origin of the Qur'an

نویسنده [English]

  • roghayeh khalili
Level 3, Qur'an interpretation and science, Fadak Seminary Institute of Higher Education, Hamadan, Iran
چکیده [English]

The Holy Quran is the last and most complete book of guidance and a version of the happiness of all human beings. The truth of the Qur'an is like the light that emanates from the eternal source of the divine sciences to illuminate human life. Research on Islam and the Qur'an is one of the topics that has been academically considered by Orientalists in the last two centuries to clarify the human condition. One of the axes on which religious Orientalists have created works is the origin of the Qur'an. Many of them assume that the Qur'an is a human work and has used historical teachings and reports before it. However, not all Orientalists think the same way. This study aims to find out the relationship between critique and analysis of the views of Orientalists about the origin of the Qur'an, and the views of Ayatollah Javadi. The research has expressed this issue descriptively and analytically, based on which it has been determined that the most important opinions about the origin of the Qur'an from the point of view of Orientalists are whether it is human or inhuman، Six sources for the human origin and three sources for the non-human origin of the Qur'an are presented. In the present article, after mentioning the views of religious Orientalists about the origin of the Qur'an, first, the truth of revelation from the point of view of Ayatollah Javadi is explained and Then the critique and analysis of the views of Orientalists from the point of view of this educated mystic has been examined and the divinity and revelation of the origin of the Qur'an have been proved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretive votes Javadi
  • Religious Orientalists
  • The views of religious Orientalists
  • Origin of the Quran
  • Revelation of the Quran
  1. قرآن کریم

    نهج ­البلاغه

    1. ابن اثیر، مجدالدین­مبارک(1364): «النهایه»، قم: اسماعیلیان.
    2. اسکندرلو، محمدجواد(1378): «مستشرقان و تاریخ­گذاری قرآن»، پژوهش­های تفسیر و علوم قرآن، قم: چاپ دوم.
    3. اصفهانی، حسین­بن­محمد(1412): «المفردات فی غریب القرآن»، بیروت: دارالعلم.
    4. اعظم شاهد، رئیس(1386): «اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقان»، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
    5. انوری، حسن(1381): «فرهنگ بزرگ سخن»، تهران: سخن.
    6. جلیند، محمّد(1987): «الإستشراق و التبشیر»، بیروت: دار النّشر.
    7. جواد، علی(1970): «المفصل فی تاریخ عرب قبل الاسلام»، قاهره: دارالعلم للملائیین.
    8. جوادی آملی، عبدالله(1369): «وحی و رهبری»، تهران: الزهراء، چاپ سوّم.
    9. جوادی آملی، عبدالله(1372): «شریعت در آیینه­ معرفت»، بی­جا: رجاء.
    10. جوادی آملی، عبدالله(1374): «تفسیر موضوعی قرآن کریم»، قم: اسراء.
    11. جوادی آملی، عبدالله(1378): «تفسیر موضوعی قرآن کریم»، قم: اسراء.
    12. جوادی آملی، عبدالله(1378 ب): «تفسیر تسنیم»، قم: اسراء.
    13. جوادی آملی، عبدالله(1384): «تفسیر انسان به انسان»، تنظیم محمّدحسین الهی زاده، قم: اسراء.
    14. جوادی آملی، عبدالله(1384): «سرچشمه­ اندیشه»، قم: اسراء.
    15. جوادی آملی، عبدالله(1386): «دین شناسی»، قم: اسراء.
    16. جوادی آملی، عبدالله(1387): «الوحی و النبوه»، قم: اسراء.
    17. جوادی آملی، عبدالله(1388): «وحی و نبوت»، تحقیق مرتضی واعظ جوادی، قم: اسراء.
    18. جوادی آملی، عبدالله(1389): «قرآن در قرآن»، قم: اسراء.
    19. جوادی آملی، عبدالله(1390): «وحی و نبوّت در قرآن»، تحقیق علی زمانی قمشه­ای، قم: اسراء، چاپ پنجم.
    20. الحداد، یوسف­درّه(1982): «القرآن و الکتاب، اطوار الدعوه القرآنیه»، بیروت: منشورات المکتبه البولسیه.
    21. حکیم، محمّدباقر(1985): «المستشرقون و شبهاتهم حول القرآن الکریم»، بیروت: بی­نا.
    22. خلیفه، محمّد(1414): «الإستشراق و القرآن العظیم»، مروان عبد الصّبور شاهین، القاهره: دارالإعتصام.
    23. دسوقی، محمود(1376): «سیر تاریخی و ارزیابی اندیشه­ شرق­شناسی»، ترجمه­ی محمودرضا افتخارزاده، تهران: هزاران.
    24. دهخدا، علی­اکبر(1377): «لغت­نامه­ی دهخدا»، زیر نظر محّدمعین و سیّدجعفرشهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
    25. رامیار، محمود(1369): «تاریخ قرآن»، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    26. رشیدرضا، سیّدمحمد(بی­تا): «الوحی المحمدی»، بی­جا: انتشارات الزهراء.
    27. رضوان، عمربن­ابراهیم(1992): «آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره»، ریاض: دارالطیبه.
    28. زرقانی، محمدعبدالعظیم(1408): «مناهل العرفان فی علوم القرآن»، بیروت: دارالفکر.
    29. زمانی، محمدحسین(1385): «شرق­شناسی و اسلام­شناسی غربیان»، قم: بوستان کتاب.
    30. ساسی سالم، الحاج(2002): «نقد الخطاب الاستشراقیه و الظاهره الاستشراقیه و اثرها فی الدراسات الاسلامیه»، بیروت: دارالمدارالاسلامی.
    31. سبحانی، جعفر(1370): «فروغ ابدیّت»، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    32. شاکر، محمّدکاظم و محمّدسعید فیّاض(1389): «سیر تحوّل دیدگاه­های خاورشناسان در مورد مصادر قرآن»، مجله­ی پژوهش­های قرآن و حدیث، شماره­ی1، سال چهل و سوّم.
    33. الشرقاوی، عبدالله(بی­تا): «الاستشراق فی الفکر الاسلامی المعاصر»، قاهره: دارالفکرالعربی.
    34. صادقی، تقی(1379): «رویکرد خاورشناسان به قرآن»، تهران: فرهنگ گستر.
    35. صغیر، محمد حسین(1413): «دراسات قرآنیه، المستشرقون و دراسات القرآنیه»، قم: مرکز النشر لمکتب الاعلام الاسلامی.
    36. طباطبایی، سیّدمحمدحسین(1377): «وحی یا شعور مرموز»، قم: دار الفکر.
    37. طباطبایی، سیّدمحمدحسین(1375): «قرآن در اسلام»، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    38. طریحی، فخرالدین­محمد(1362): «مجمع البحرین»، تهران: مرتضوی.
    39. الطیباوی، عبداللّطیف(1991): «المستشرقون النّاطقون بالإنجلیزیه»، قاسم السامرائی، ریاض: منشورات جامعه­ الامام محمّدبن­سعود الاسلامیّه.
    40. عبده، محمد(1414): «رساله التوحید»، بیروت: دارالشروق.
    41. عبده، محمد(1412): «تفسیر المنار»، بیروت: دارالمعرفه.
    42. فراهیدی، خلیل­بن­احمد(1409): «العین»، قم: نشر هجرت، چاپ دوّم.
    43. کارلایل، توماس(بی­تا): «الابطال»، مصر: مکتبه الهلال.
    44. گلدزیهر، اگناس(1992): «العقیده و الشریعه فی الاسلام»، ترجمه­ محمّدیوسف موسی و دیگران، بیروت: دارالرائدالعربی.
    45. مجلسى، محمدباقر(1404): «بحار الأنوار»، بیروت: مؤسسه­ الوفاء.
    46. معرفت، محمدهادی(1416): «التمهید فی علوم القرآن»، قم: النشرالاسلامی، چاپ دوّم
    47. معرفت، محمدهادی(1423): «شبهات و ردود حول القرآن الکریم»، قم: مؤسسه­ التمهید.
    48. معرفت، محمدهادی(1385): «نقاط قوت و ضعف مطالعات مستشرقان»، مجله‌ قرآن و مستشرقان، شماره­ی اول.
    49. معین، محمد(1389): «لغت­نامه، تهران: بهزاد.
    50. مونتگمری وات: ویلیام(1344): «محمّد پیامبر سیاستمدار»، تهران: کتاب­فروشی اسلامیّه.
    51. مونتگمری وات(1373): «برخورد آرای مسلمانان و مسیحیّان»، ترجمه­ی محمّدحسین آریا، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    52. میشل، توماس(1377): «کلام مسیحی»، ترجمه­ی حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات ادیان.
    53. نولدکه، تئودور(1919): «تاریخ القرآن»، قاهره: دیتریش.