بررسی اختلافات تفسیری فریقین درباره آیات تشریعی حوزه نکاح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران

2 طلبه سطح 4، رشته تفسیر تطبیقی، مؤسسه آموزش عالی قاسم بن الحسن(ع) تهران، ایران

3 دانش آموخته مقطع دکتری، رشته فقه و مبانی حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی و طلبه سطح 4، رشته تفسیر تطبیقی، مؤسسه آموزش عالی قاسم بن الحسن(ع)، تهران، ایران

چکیده

با توجه به اختلافات تفسیری که در حوزه آیات الأحکام نکاح در دیدگاه فریقین وجود دارد، مقاله پیش رو بر اساس پرسش پیرامون مصادیق اختلافات تفسیری در حوزه مذکور با رویکرد تطبیقی سامان یافته است.آیات الأحکام نکاح حول محورهای مشروعیت، محرمات و لوازم و توابع آن احصاء می شوند و در هر یک از محورها و موضوعات مذکور، اختلافات متعددی نیز قابل دستیابی است. این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی بوده و گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای صورت گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در بحث مشروعیت، فریقین در جواز ازدواج موقت اختلاف دارند به طوری که امامیه قائل به جواز و معظم اهل سنت قائل به عدم جواز آن می باشند. در محرمات نکاح، دیدگاه های مربوط به ایجاد رحم از طریق وطی نامشروع و ازدواج با زنان اهل کتاب متفاوت است و در لوازم و توابع نکاح، مباحث مهریه و مقدار آن، پرداخت متاع و نفقه و همچنین موضوع نگاه خصوصا نگاه به مخطوبه و برخی از احکام وطی، اختلافی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the interpretive differences of the two parties regarding the legislative verses of the field of marriage

نویسندگان [English]

  • Ali gazanfari 1
  • zahra ghorbankhani 2
  • fatema Ardestani 3
1 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Holy Quranic Sciences and Education, Tehran, Iran
2 Level 4 student, Comparative Interpretation, Qassem Ibn Al-Hassan Institute of Higher Education, Tehran, Iran
3 hD student, majoring in jurisprudence and basics of law, University of Islamic Religions and students level 4, field of comparative interpretation, Qassem Bin Al-Hassan Institute of Higher Education, Tehran, Iran
چکیده [English]

Considering the existence of commonalities and interpretive differences in the field of verses of the rules of marriage in the view of the sects, the present article is based on the question about the examples of interpretive differences in the mentioned field with a comparative approach; This research is based on a descriptive method and information has been collected based on the library method. In addition to paying attention to the dignity of revelation, content, context of verses, etc., the use of sources of ijtihad accepted by each religion is also effective in the emergence of theoretical differences. According to research, in the discussion of legitimacy, the sects differ in the permission of temporary marriage, so that the Imams believe in the permission and the Supreme Sunni believe in its impermissibility. In the prohibitions of marriage, the views related to creating a womb through illegitimate intercourse and marrying women of the Book are different, and in the accessories and functions of marriage, the issues of dowry and its amount, payment of property and alimony, as well as the subject of looking, Vati rulings are differences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Verses of the rules of marriage
  • interpretation
  • jurisprudence
  • sects
 قرآن کریم(ترجمه مهدی الهی قمشه ای)
1- ابن منظور، محمد بن مکرم (1405ق): «لسان العرب»، قم: نشر ادب الحوزه.
2- امینی، عبدالحسین(1353ش): «الغدیر»، ترجمه جمال موسوی، بی جا: نشر ایرانمهر.
3- اصبحی، مالک بن انس (1406ق): «الموطأ»، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بی جا: دار احیاء التراث العربی.
4- اندلسی، ابن رشد (1415ق): «بدایة المجتهد و نهایة المقتصد»، تصحیح خالد عطار، بیروت: دار الفکر.
5- ابن جزی، محمد بن احمد (1416ق): «التسهیل لعلوم التنزیل»، تحقیق عبدالله خالدی، بیروت: دار الأرقم، چاپ اول.
6- ابن عاشور، محمد بن طاهر (بی تا): «التحریر و التنویر»، بیروت: مؤسسه التاریخ، چاپ اول.
7- آلوسی، محمود(1415ق): «روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم»، تحقیق علی عبد الباری عطیّة، بیروت: دارالکتب العلمیّه، چاپ اول.
8- بخاری، محمد بن اسماعیل (1401ق): «صحیح البخاری»، بی جا: دارالفکر.
9- بغوی، حسین بن مسعود (1420ق): «معالم التنزیل فی تفسیر القرآن»، تحقیق عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
10- بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق): «انوار التنزیل و اسرار التأویل»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
11- ثعلبی، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم (1422ق): «الکشف و البیان عن تفسیر القرآن»، تحقیق ابو محمد بن عاشور، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
12- جوهری، اسماعیل بن حماد (1407ق): «الصحاح»، تصحیح احمد عبدالغفور(عطار)، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ چهارم.
13- جباران، محمدرضا (1383ش): «ازدواج با بیگانگان»، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
14- جصاص، ابوبکر احمد بن علی (1405ق): «أحکام القرآن»، تحقیق محمد صادق قمحاوی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
15- حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (بی­تا):  «المستدرک»، تحقیق یوسف عبد الرحمن المرعشلی، بیروت: دارالمعرفه.
16- حسینی روحانی، صادق (1412ق): «فقه الصادق(علیه السلام)»، قم: دار الکتاب، چاپ اول.
17- حلی، حسن بن یوسف (1388ق): «تذکرة الفقهاء»، قم: مؤسسه آل البیت، چاپ اول.
18- حلی، حسن بن یوسف (1413ق): «مختلف الشیعه فی احکام الشریعه»، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چاپ دوم.
19-  حنفی، ابن عابدین (1415ق): «حاشیة ردّ المحتار علی الدر المختار»، بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
20- دمشقی، ابن کثیر اسماعیل بن عمرو (1419ق): «تفسیر القرآن العظیم»، تحقیق محمد حسین شمس الدین. بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
21- ذهبی، محمد بن احمد(1382ق): «میزان الإعتدال»، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت: دار المعرفه، چاپ اول.
22- رازی، عبدالرحمن ابن ابی حاتم (1419ق): «تفسیر القرآن العظیم»، تصحیح اسعد محمد طیب، ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز، چاپ سوم.
23- رازی، فخرالدین (1420ق): «التفسیر الکبیر»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
24- زحیلی، وهبه (بی­تا): «الفقه الاسلامی و ادلته»، دمشق: دار الفکر.
25- زحیلی، وهبه (1418ق): «تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج»، بیروت: دار الفکر المعاصر، چاپ دوم.
26- زمخشری، محمود (1407ق): «الکشاف عن حقائق التنزیل»، تحقیق محمد عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم. 
27- سایس، محمد علی(بی­تا): «تفسیر آیات الأحکام»، تحقیق ناجی ابراهیم سویدان، بیروت: مکتبة العصریة، چاپ اول.
28- سبحانی، جعفر (1417ق): «نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء»، قم: مؤسسه نشر امام صادق (علیه السلام)، چاپ اول.
29- سدیس، محمد بن عبدالعزیز (1425ق): «مقدمات النکاح(دراسة المقارنة)»، مدینه: الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة.
30- سرخسی، شمس الدین (1406ق): «المبسوط»، بیروت: دار المعرفه.
31- سیوری، فاضل مقداد(1419): «کنز العرفان فی فقه القرآن»، تحقیق سید محمد قاضی، تهران: مجمع تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول.
32- سیوطی، جلال الدین (بی تا): «الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور»، بیروت: دار المعرفه للطباعه و النشر.
33- شافعی، محمد بن ادریس (1403ق): «کتاب الأم»، بی جا: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع، چاپ دوم.
34- شربینی، محمد بن احمد (1377): «مغنی المحتاج إلی معرفة معانی الفاظ المنهاج»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
35- شیبانی، احمد بن حنبل(بی تا): «المسند»، بیروت: دار صادر.
36- طباطبایی، محمد حسین(1417ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، ترجمه مترجمان، قم: دفتر انتشارات مدرسین حوزه علمیه، چاپ پنجم. 
37- طبرسی، فضل بن حسن (1360): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: فراهانی، چاپ اول.
38- طبری، محمّد بن جریر(1412ق): «جامع البیان فی تفسیر القرآن»، بیروت: دار المعرفه، چاپ  اول.
39- طرابلسی، ابن براج (1406ق): «المهذب»، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
40- طوسی، محمد بن حسن(بی­تا): «التبیان فی تفسیر القرآن»، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
41- طوسی، محمد بن حسن (1407ق): «الخلاف»، قم: موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
42- طوسی، محمد بن حسن (بی­تا): «المبسوط فی الفقه الإمامیّه»، تصحیح محمد تقی کشفی، تهران: المکتبة المرتضویّة لإحیاء الآثار الجعفریّة.
43- عاملی، جعفر مرتضی(1423ق): «زواج المتعه»، بیروت: المرکز الإسلامی للدراسات، چاپ اول.
44- عکبری بغدادی، محمد بن محمد (1413ق): «المقنعه»، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول.
45- عیاشی، محمد بن مسعود (1380ق): «تفسیر عیاشی»، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: چاپخانه علمیه، چاپ اول.
46- فاروقی، حارث سلیمان (1991م): «المعجم القانونی»، بیروت: مطابع تیپو پرس، چاپ سوم.
47- فاکر میبدی، محمد (1386ش): «باز پژوهی آیات فقهی قرآن»، تهران: سازمان انتشارات و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
48- قرطبی، محمد بن احمد (1364ش): «الجامع لأحکام القرآن»، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول.
49- قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج (بی تا): «الجامع الصحیح(صحیح مسلم)»، بیروت: دار الفکر.
50- قلمونی، محمد رشید بن علی رضا (1990م): «تفسیر المنار»، قاهره: الهیئه المصریه.
51- قلعجی، محمد (1408ق): «معجم لغة الفقهاء»، بیروت: دار النفائس، چاپ دوم.
52- قمی، علی بن ابراهیم (1363ش): «تفسیر قمی»، تحقیق طیب موسوی جزائری، قم: دارالکتاب، چاپ سوم.
53- کاظمی، جواد بن سعد (1365ش): «مسالک الأفهام الی آیات الأحکام»، تهران: کتاب فروشی مرتضوی، چاپ دوم.
54- مصری، ابن نجیم (1418ق): «البحر الرائق»، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
55- مطهری، مرتضی(1381ش): «نظام حقوق زن در اسلام»، تهران: صدرا، چاپ سی و دوم.
56- مغنیه، محمد جواد (1424ق): «تفسیر الکاشف»، تهران: دارالکتب العربی، چاپ اول.
57- مقدّسی، عبدالله بن قدامه (بی­تا): «المغنی»، بیروت: دار الکتب العربی للنشر و التوزیع.
58- موصلی، ابن اثیر(1364ق): «النهایه فی غریب الحدیث و الأثر»، تحقیق طاهر احمد الزاوی، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ چهارم.
59- موسوی، علی بن حسین (سید مرتضی) (1415ق): «الإنتصار فی انفرادات الإمامیه»، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ اول.
60- موسوی، محمد بن حسین (سید رضی) (1406ق): «حقائق التأویل فی متشابه التنزیل»، بیروت: دارالأضواء، چاپ اول.
61- نجفی، محمد حسن (بی­تا): «جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام»، تصحیح عباس قوچانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم. 
62- نووی، محی الدین(بی­تا): «المجموع شرح المهذّب»، بی جا: دار الفکر.
63- نوری طبرسی، حسین(1408ق): «مستدرک الوسائل»، بی جا: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، چاپ دوم.