بررسی تطبیقی باطن قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 طلبه سطح 4 رشته تفسیر تطبیقی، آموزش عالی حضرت خدیجه، بابل، ایران.

چکیده

یکی ‏از مباحث مهم علوم قرآن و تفسیر، مسأله­ی «بطن» است. علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی از جمله مفسرانی هستند که در زمینه­ی باطن قرآن کریم دیدگاهی قابل­ تحلیل و تأمل ارائه‏ کرده‏­اند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، ماهیت بطون قرآن و اعتبار بطن در تفسیر، از نگاه ایشان و مؤلفه‏هایی که برای دیدگاه خود ارائه کرده‏اند، تبیین و ارزیابی­شده‏ است. نتیجه پژوهش گویای این است که علامه طباطبایی تفاوت ظرفیت انسان­ها در فهم قرآن نسبت به امور ماورای حس و ماده را، دلیل اصلی وجود بُعد باطنی برای قرآن می‏داند. اما علامه جوادی آملی، وجود بطن در آیات قرآن را به­ عنوان مبنای تفسیری خود قلمداد کرده و آن را به­عنوان یکی از شیوه‏های تفسیری اهل­بیت (ع) و رمز جاودانگی قرآن پذیرفته‏ ا‏ست. مهم‏ترین شاخصه‏های اعتبار بطن ‏از دیدگاه ایشان؛ شاملِ همگانی بودن فهم قرآن، ذو مراتب بودن قرآن، جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا، هم سویی معارف ظاهری با معارف باطنی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the interior of the Holy Quran (from the perspective of Allameh Tabatabai and Allameh Javadi Amoli)

نویسندگان [English]

  • sharifi sharifi 1
  • leila ramazannia 2
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
2 Level 4 student, Comparative Interpretation, Hazrat Khadijeh Higher Education, Babol, Iran
چکیده [English]

One of the important topics in Quranic sciences and interpretation is the issue of "ventricle". Allameh Tabatabai and Allameh Javadi Amoli are among the commentators who have offered an analytical and reflective view on the inner context of the Holy Quran. In this article, the descriptive-analytical method, the nature of the Qur'an and the validity of the Qur'an in interpretation have been explained and evaluated from his point of view and the components that he has presented for his point of view. The result of the research shows that Allameh Tabatabai considers the difference between the capacity of human beings in understanding the Qur'an in relation to matters beyond the senses and matter as the main reason for the existence of an esoteric dimension for the Qur'an.  However, Allameh Javadi Amoli has considered the existence of the womb in the verses of the Qur'an as his interpretive basis and has accepted it as one of the interpretive methods of the Ahl al-Bayt (AS) and the secret of the immortality of the Qur'an. The most important characteristics of ventricular validity from his point of view include: the universality of understanding the Qur'an, the hierarchy of the Qur'an, the permission to use the word in more than one meaning, the alignment of external knowledge with esoteric knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inner Quran
  • Tabatabai
  • Javadi Amoli
  • Characteristics
  • Criteria
  1.  قرآن کریم

    1. ابن فارس، ابوالحسین احمد (1404ق): «معجم مقاییس اللغه»، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    2. بحرانی،سید هاشم (1416ق): «البرهان فی تفسیر القرآن»، قم: بنیاد بعثت، چاپ سوم.
    3. پهلوان، منصور؛ قاسم فائز و عباس خبیری (1393): «مفهوم شناسی جری و انطباق و باطن قرآن بر اساس روایات»، سراج منیر، ش 13، ص 30-7 .
    4. جوادی آملی،عبدالله (1370): «در مکتب استاد جوادی آملی»، کیهان اندیشه، ش39، ص23-3.
    5. جوادی آملی، عبدالله (1391): «تسنیم»، تحقیق علی اسلامی، قم: اسراء، چاپ سوم.
    6. جوادی آملی، عبدالله (1395): «قرآن در قرآن»، تنظیم: محمد محرابی، قم: اسراء، چاپ هشتم.
    7. حر عاملی، محمد حسن (1409ق): «تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه»، قم: موسسه آل البیت (ع ).
    8. خویی، ابوالقاسم (1410ق): «محاضرات»، قم: دارالهادی للمطبوعات.
    9. ذهبی، محمد حسین (1976م): «التفسیر المفسرون»، قاهره: دار الکتب الحدیثه.
    10. راغب اصفهانی (1381): «المفردات فی غریب القرآن»، ترجمه سید غلامرضا خسروی حسینی،تهران: مرتضوی.
    11. رستم نژاد ، مهدی (1393): «ویژگی های روشی امام خمینی در تاویل و تفسیر قران»، مطالعات تفسیری، ش17، ص 172 –
    12. رستمی، علی اکبر (1380): «آسیب شناسی و روش شناسی تفسیر معصومان (ع)»، تهران: کتاب مبین.
    13. رضایی اصفهانی، محمد علی (1392): «مبانی و قواعد تفسیر»، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ع).
    14. رضایی اصفهانی، محمد علی (1392): «منطق تفسیر قرآن1»، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ع)، چاپ پنجم.
    15. زرکشی، بدرالدین (1421ق): «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت: دار الفکر.
    16. سیوطی، جلال الدین (بی­تا): «الاتقان فی علوم القرآن»، بیروت: دار المعرفه.
    17. شاکر، محمد کاظم (بی­تا): «روش­های تاویل قرآن»، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    18. شریف رضی، محمد (بی­تا): «نهج البلاغه»، تهران: فیض الاسلام.
    19. شریفانی، محمد (1394): «تحلیل باطن قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی»، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش21، ص 192-179.
    20. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی (1413ق): «من لا یحضره الفقیه»، قم: جامعه مدرسین.
    21. صفار، محمد بن حسن (1362): «بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد(ص)»، تعلیق و تصحیح میرزا محسن کوچه باغی، تهران: موسسه العلمی.
    22. طباطبایی، سید محمد حسین (1379): «شیعه در اسلام»، قم:جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
    23. طباطبایی، سید محمد حسین (1387): «قران در اسلام»، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم.
    24. طباطبایی، محمد حسین (بی­تا): «المیزان فی تفسیر القرآن»، قم:جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ پنجم.
    25. طریحی،فخرالدین (1989م): «مجمع البحرین»، بیروت:دارو مکتبه الهلال.
    26. طوسی،محمد بن حسن (1376ق): «التبیان فی تفسیر القرآن»، نجف:المطبعه العلمیه، چاپ سوم.
    27. فیض کاشانی، ملامحسن (1419ق): «الصافی فی تفسیر القرآن»، تحقیق سید محسن امینی، تهران: دارالکتب الاسلامی ،چاپ دوم.
    28. قیوم زاده، محمود (1394): «مبانی فهم و استنباط باطنی قرآن کریم»، فصلنامه پژوهش های اعتقادی – کلامی، ش7، ص120-95.
    29. کلانتری، ابراهیم (1382): «ظهر و بطن قرآن کریم»، قبسات، ش29، ص266-249.
    30. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارلکتب الاسلامی.
    31. مجلسی ، محمد باقر (1374): «بحار الانوار»، تهران: اسلامیّه.
    32. مدبراسلامی،علی (1396): «مدرسه تفسیری علامه جواد آملی»، معارج، ش اول، ص33-5.
    33. مصباح یزدی، محمد تقی (1394): «قرآن شناسی»، تحقیق: غلامعلی عزیزی کیا، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
    34. مصطفوی، حسن (1365): «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    35. معرفت، محمد هادی (1380): «تفسیر و مفسران»، قم: موسسه فرهنگی التمهید.
    36. محمود غراب، محمد (1410ق): «رحمه من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن»، دمشق: مطبعه نفر.
    37. مظفر،محمد رضا (1381): «اصول فقه»، ترجمه علیرضا هدایی، تهران: حکمت، چاپ هیجدهم.
    38. معرفت،محمد هادی (1379): «علوم قرآنی»، تهران:موسسه فرهنگی التمهید و سازمان سمت، چاپ سوم.
    39. مودب، سید رضا (1396): «مبانی تفسیر قرآن»، قم: دانشگاه قم.
    40. نجارزادگان، فتح اله (1388): «بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،چاپ سوم.