ظرفیت‌شناسی دعا در دفع بلایای طبیعی از منظر آیت الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز فقهی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد قم

چکیده

از نگاه یک معتقد مذهبی عاملیت خداوند متعال در تمام ابعاد زندگی وی حضوری پررنگ دارد که تشویق به دعا برای رسیدن به مطلوب و تضمین اجابت آن، نمودی از این حضور به شمار می­رود. ازاین‌رو، یکی از مسائل مهمی که ذهن دین‌پژوهان را به خود معطوف داشته، تحلیل و تبیین رابطه میان قوانین طبیعی به­عنوان اموری تخلف‌ناپذیر با تأثیرگذاری عواملی مانند دعا به‌عنوان بستر عاملیت الهی در رفع و دفع بلایای طبیعی در نظام آفرینش است. در یک نگره، استجابت دعا امری ناسازگار با قانون علیت و نوعی نقض قوانین حاکم بر طبیعت است. در مقابل برخی بر این عقیده‌اند که استجابت دعا تنافی با قوانین طبیعت ندارد و در همان مجرا قابل­تحلیل است. در این میان آیت­الله جوادی­ آملی از دانشمندانی است که با نگاهی جامع و برآمده از قرآن و برهان، در مقام تحلیل و تبیین استجابت دعا در منظومه قوانین طبیعت برآمده است. در این نوشتار که انعکاس یافته از آثار ایشان است، ابتدا به بررسی حقیقت دعا پرداخته، آنگاه با تبیین جایگاه علیت در نظام طبیعت و رابطه میان دعا با قضا و قدر الهی به تحلیل اثرگذاری دعا در منظومه قوانین طبیعت پرداخته­شده است. نتایج به­دست­آمده نشان می­دهد که استجابت دعا، نه­تنها برخلاف قوانین حاکم بر طبیعت نبوده؛ بلکه در راستای قانون علیت است؛ منتهی باید توجه داشت که علت هیچ پدیده­ای منحصر به علت­های شناخته­شده­ی آن نیست و می­توان فرایند استجابت دعا را در نظام علیت با تأثیرگذاری علل فرا طبیعی تبیین نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The capacity of prayer in repelling natural disasters from the perspective of Ayatollah Javadi Amoli

نویسندگان [English]

  • Mehdi Ekhlasi 1
  • alireza majdara 2
1 markazfeqhi
2 دانشجوی قم
چکیده [English]

From the point of view of a religious believer, the agency of God Almighty has a strong presence in all aspects of his life, and encouraging prayer to achieve the desired and guaranteeing its fulfillment is a manifestation of this presence. Therefore, one of the important issues that has occupied the minds of religious scholars is to analyze and explain the relationship between natural laws as inviolable and the impact of factors such as prayer as a bed of divine agency in eliminating natural disasters in the system of creation. In one sense, answering prayer is incompatible with the law of causality and a kind of violation of the laws of nature. On the other hand, some believe that the answer to prayer is not in conflict with the laws of nature and can be analyzed in the same performer. In the meantime, Ayatollah Javadiyeh Amoli is one of the scientists who, with a comprehensive view of the Qur'an and argument, has been able to analyze and explain the answer to prayer in the system of natural laws. In this article, which is reflected in his works, first the truth of prayer is examined, then by explaining the place of causality in the system of nature and the relationship between prayer and divine judgment and predestination, the effect of prayer in the system of natural laws is analyzed. The findings show that answering prayers was not only against the laws of nature; Rather, it is in line with the law of causality; Finally, it should be noted that the cause of any phenomenon is not limited to its known causes and the process of answering prayers in the system of causality can be explained by the influence of supernatural causes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prayer
  • laws of nature
  • divine agency
  • judgment and predestination
  • Ayatollah Javadi Amoli
  1. قرآن کریم

    1. ابن فارس بن زکریا (1404 ق): «معجم مقائیس اللغة»، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه چاپ اول.
    2. ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم (1414 ق): «لسان العرب»، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم.
    3. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۲): «پیرامون مبدأ و معاد»، قم: اسرا، چاپ سوم.
    4. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۳): «توحید در قرآن»، قم: اسرا.
    5. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۳): «فلسفه حقوق بشر»، قم: اسرا، چاپ چهارم.
    6. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴): «رحیق مختوم»، قم: اسرا
    7. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴): «سرچشمه اندیشه»، قم: اسرا.
    8. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۴): «مبادی اخلاق در قرآن»، قم: اسرا، چاپ ۴.
    9. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۷): «تفسیر تسنیم»، قم: اسرا.
    10. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸): «تبیین براهین اثبات خدا»، قم: اسرا، چاپ پنجم.
    11. جوادی آملی، عبدالله (1388): «ادب فنای مقربان»، بی نا، محقق محمد صفایی، چاپ اول.
    12. جوادی آملی، عبدالله 1373ش): «رحیق مختوم»، ج او ج۲، انتشارات الزهراء.
    13. رأفتی، فاطمه و ابراهیمی، حسن (1393ش): «رابطه استجابت دعا و معجزه با نظام علیت از نظر شارحان حکمت متعالیه»، جستارهای فلسفی، شماره بیست و پنجم، ص ۱۲۱-۱۴۱.
    14. ساجدی، علی محمد و زارع، فاطمه (1393ش): «تأثیر دعا در نظام آفرینش از منظر سه فیلسوف (ابن سینا و ملاصدرا و علامه طباطبایی)»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، دوره ۱۴، شماره ۴، ص ۷۵- ۱۰۲.
    15. شیروانی، علی (1372): «نهایة الحکمة»، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    16. طباطبایی، محمد حسین (۱۳۶۳): «تفسیر المیزان»، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    17. طوسی، محمد بن حسن (بی­تا): «التبیان»، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    18. عمید، حسن(1374): «فرهنگ عمید»، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    19. فیومى، احمد (بی­تا): «المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی»، قم: دار الرضی، چاپ اول.
    20. فخر رازی، ابوعبدالله (1420 ق): «مفاتیح الغیب»، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
    21. کشفی، عبدالرسول و نبوی میبدی، مریم السادات (1389): «دیدگاه ونسان برومر درباره تعارض دعا و علم مطلق الاهی و نقد آن از دیدگاه محمدحسین طباطبایی»، پژوهش­های اخلاقی ، شماره دوم.
    22. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق): «الکافی»، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
    23. کیانخواه، لیلا (1386ش): «بررسی تعارض قانون علیت و اصل عدم قطعیت»، دوفصلنامه حکمت سینوی (مشکوة النور)، شماره 7، ص ۳۶-۳۷.
    24. لطیفی، رحیم لطیفی و پریمی، علی (1388): «معجزه و قانون علیت»، فصلنامه آیین حکمت، سال اول، شماره ۲.
    25. مطهری، مرتضی(1371ش): «عدل الهی»، تهران: انتشارات صدرا.
    26. موسوی خمینی، سیدروح الله (1385): «تقریرات فلسفه»، تهران: تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    27. ملاصدرا (صدر الدین شیرازی)، محمد بن ابراهیم (۱۳۸۲): «الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه»، تصحیح مصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت سبزواری.
    28. ملاصدرا (صدر الدین شیرازی)، محمد بن ابراهیم (۱۳۸۱): «الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعه»، تصحیح احمد احمدی، تهران: بنیاد حکمت سبزواری.
    29. محمدی، مسلم(1389): «حل معمای شر در آثار استاد آیت الله جوادی آملی»، فصلنامه اسراء، سال دوم، شماره اول، پیاپی 3.
    30. نجفى، محمد حسن (بی­تا): «جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
    31. نریمانی، نیما؛ کشفی، عبدالرسول و علیزمانی، امیرعباس (1399): «ستار فیزیکی و فاعلیت الهی»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، دوره ۲۰، ش 75، ص ۱۰۹– ۱۳۰.