واکاوی تطبیقی زکات در تفسیر فریقین (نگاهی اجمالی به مفهوم زکات و آیه 60 سوره توبه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر

چکیده

فلسفه عالی زکات و سایر شقوق آن از جمله: صدقه، انفاق و... توسط قرآن کریم بیان شده  است. قرآن زکات را، مایه­ی رشد و پاکی جامعه می­داند. این مهم در صورتی است که مبادا عده­ای مال را، در انحصار خود درآورده و پیوسته در میان خود نگه دارند و نتیجه آن ثروتمندی روز افزون قشری خاص و افزایش فقر در اکثریت جامعه باشد. در نتیجه، پس از مدتی ناهنجاری­های اجتماعی از جمله: قتل و کینه نسبت به سرمایه داران، دزدی و... در جامعه پدیدار شود. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تطبیقی، با نگاهی اجمالی بین مفسران فریقین به مسئله زکات پرداخته است و به برخی افتراقات و اشتراکات آنها در این زمینه اشاره می­نماید. به طور کلی مفسران فرق اسلامی از چهار معنای رشد و نمو، طهارت و پاکی، زکات واجب شرعی و انفاق و صدقه؛ در تفسیر خود برای زکات و مشتقات آن نام می­برند. همچنین این مقاله، به  اختلاف­نظرهایی که مفسران در رابطه با آیه 60 سوره توبه، درباره­ی مصادیق فقیر و مسکین، سهم عاملین و مولفه­ی قلوب و مصادیق فی سبیل الله دارند، پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative analysis of zakat in the interpretation of the two parties (A brief look at the meaning of Zakat and verse 60 of Sura Tawbah)

نویسنده [English]

  • nima ahmadi
Master student of interpretation
چکیده [English]

The supreme philosophy of zakat and its other branches (charity, almsgiving, etc.) has been stated by the Holy Qur'an that it is the growth and purity of society in the light of avoiding the danger that some may monopolize their wealth and keep it among themselves. And the result is the increasing wealth of a certain class and the increase of poverty in the majority of the society, which after a while, social anomalies such as murder and hatred towards the capitalists, theft, etc. appear in the society. The present study deals with the issue of Zakat with a brief look and comparison among the commentators of the two sects and points out some of their differences and commonalities in this regard. In general, the commentators of the Islamic sect mention the four meanings of growth and development, purity and purity, obligatory religious zakat, and almsgiving and charity in their interpretation of zakat and its derivatives. He also has a connection with verse 60 of Surah Tawbah, which is known as the verse of Zakat - and God has mentioned the guilds of Zakat in the mentioned verse - with disagreements such as about the poor and the needy, the share of the perpetrators and the component of hearts and examples for the sake of God. This article, after providing a comprehensive definition of the interpretation of the two sects for each of the guilds, deals with the differences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zakat
  • almsgiving
  • sects
  • interpretation
  • Surah Tawbah
  1. قرآن کریم
  1. آشتیانی، میرزا محمد حسن(بی تا): «کتاب الزکاﺓ»، بی جا.
  2. ابن عاشور، محمدطاهر(1420): «تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور»، بیروت: مؤسسة چاپ اول.
  3. ابن عربی، محمد بن عبدالله(1408): «أحکام القرآن»، محقق: علی محمد بجاوی، بیروت: دار الجیل، بیروت-لبنان، چاپ اول.
  4. ابن منظور، محمد بن مکرم علی(1414): «لسان العرب»، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
  5. ابن عثمان ثلایی، یوسف بن احمد(1423): «تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه»، صعده: مکتب التراث الاسلامی، چاپ اول.
  6. ابوحیان، محمد بن یوسف(1420): «البحر المحیط فی التفسیر»، محقق: صدقی محمد جمیل، بیروت: دار الفکر، چاپ اول.
  7. ابن فارس، ابوالحسین احمد(1399): «معجم مقاییس اللغة»، محقق: عبد السلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
  8. ابن عطیة، عبدالحق بن غالب(1422): «المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز»، محقق: عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
  9. استر آبادی، محمد بن علی(بی تا): «آیات الأحکام»، محقق: محمد باقر شریف زاده، تهران: معراجی، چاپ اول
  10. بغوی، حسین بن مسعود(1420): «تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل»، محقق: عبدالرزاق مهدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
  11. بلخی، مقاتل بن سلیمان (1423): «تفسیر مقاتل بن سلیمان»، بیروت: دار احیاء التراث.
  12. ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد(1418): «تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن»‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
  13. ثعلبی، احمد بن محمد(1422): «الکشف والبیان»، محقق: ابی محمد بن عاشور، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
  14. جصاص، احمد بن علی(1405): «أحکام القرآن»، محقق: محمد صادق قمحاوی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
  15. حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی(1414): «تفسیر روح البیان»، بیروت: دارالفکر، چاپ اول.
  16. حوی، سعید(1424): «الأساس فی التفسیر»، قاهره: دار السلام، مصر-قاهره، چاپ ششم.
  17. دینوری، عبدالله بن محمد(1424): «تفسیر ابن وهب المسمی الواضح فی تفسیر القرآن الکریم»، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
  18. رازی، حسین بن علی(1408): «روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن»، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ اول.
  19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412): «مفردات الفاظ القرآن»، بیروت: دارالشامیة، چاپ اول.
  20. راوندی، قطب الدین (1405): «فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام»، قم: کتابخانه آیت­الله مرعشی نجفی، چاپ دوم.
  21. زمخشری، محمود بن عمر(1407): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل»‏، مصحح: مصطفی حسین احمد، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم.
  22. زحیلی، وهبة(1422): «التفسیر الوسیط»، دمشق: دار الفکر، چاپ اول.
  23. سایس، محمد علی(1423): «تفسیرآیات الأحکام»، محقق: ناجی ابراهیم سویدان، بیروت: المکتبة العصریة، چاپ اول.
  24. شوکانی، محمد بن علی (1414): «فتح القدیر»، بیروت: دار ابن اکثیر، چاپ اول.
  25. شنقیطی، محمدامین (1421ق): «اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن»، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
  26. صدیق حسن خان، محمد صدیق(1424): «نیل المرام من تفسیر آیات الأحکام»، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
  27. طباطبائی، سید محمد حسین(1390): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
  28. طوسی، محمد بن حسن (1963): «التبیان فی تفسیر القرآن»، مصحح: احمد حبیب عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
  29. طبری، محمد بن جریر(1412): «جامع البیان فی تفسیر القرآن»، بیروت: دار المعرفة، چاپ اول.
  30. طبری کیاهراسی، ابولحسن (1405): «احکام القرآن»، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ دوم.
  31. طبرسی، فضل بن حسن(1372): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
  32. طبرسی، فضل بن حسن(1412): «تفسیر جوامع الجامع»، مصحح: ابوالقاسم گرجی، قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت، چاپ اول.
  33. طنطاوی، محمد سید(1997): «التفسیر الوسیط للقرآن الکریم»، قاهره: نهضت مصر، مصر-قاهره، نوبت چاپ اول.
  34. عیاشی، محمد بن مسعود(1380): «التفسیر(تفسیر العیاشی)»، محقق: هاشم رسولی، تهران: مکتبة العلمیة الإسلامیة، چاپ اول.
  35. فخر رازی، محمد بن عمر(1420): «التفسیر الکبیر»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم.
  36. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی(1415): «تفسیر الصافی»، مقدمه و تصحیح: حسین اعلمی، تهران: مکتبة الصدر، چاپ دوم.
  37. فراهیدی، خلیل بن احمد(بی تا): «کتاب العین»، محقق: د مهدی المخزومی، إبراهیم السامرائی، لبنان: دار ومکتبة الهلال.
  38. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله(1373): «کنز العرفان فی فقه القرآن»، تهران: مرتضوی، چاپ اول.
  39. قرطبی، محمد بن احمد(1364): «الجامع لأحکام القرآن»، تهران: ناصر خسرو، چاپ اول.
  40. قطب راوندی، سعید بن هبة الله(1405): «فقه القرآن»، محقق: احمد حسینی اشکوری، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ دوم.
  41. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا(1368): «تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب»، محقق: حسین درگاهی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، چاپ اول.
  42. قمی، علی بن ابراهیم(1363): «تفسیر القمی»، محقق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الکتاب، چاپ سوم.
  43. کاشانی، فتح الله بن شکرالله(1423): «زبدﺓ التفاسیر»، محقق: بنیاد معارف اسلامی، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول.
  44. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد(1383): «زبدﺓ البیان فی أحکام القرآن»، محقق: محمد باقر بهبودی، تهران: مکتبة المرتضویة، چاپ اول..
  45. منتظری، حسینعلی(1409): «کتاب الزکاﺓ»، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.