بررسی تطبیقی دیدگاه «انسان خودشکوفا» از دیدگاه قرآن کریم و روانشناسی انسانگرا با تاکید بر مدل آبراهام مزلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

روانشناسان مکتب انسانگرا به ویژه آبراهام مزلوAbraham Maslow)) محور اساسی رسیدن به خود شکوفایی را، تامین «نیازهای گوناگون انسان در مراتب مختلف آن« قرار داده‌اند، قرآن کریم که هدف از خلقت جن و انسان را عبادت، عبودیت و بندگی خداوند معرفی می‌نماید: ﴿وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ﴾(ذاریات / 56)، با عنایت به ساختار چهار ساحتی جسم، ذهن ، روان و روح انسان، افزون بر تأمین نیازهای گوناگون فیزیکی و عاطفی که در حقیقت نیازهای متعلقات اوست، آدمی را از نظر روانی، موجودی خودبسنده دانسته، او را از نظر روحی تنها نیازمند حضرت حق شناسانده است: "یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ (الفاطر/15) بر این اساس، عامل اساسی خودشکوفایی انسانها را ایمان، ذکر و بندگی می‌شناساند. این مقاله، با روش توصیفی، تحلیلی، به صورت مقایسه ای، به بررسی تطبیقی آراء در دو حوزه تفسیر و روانشناسی انسانگرا پرداخته، این یافته را مدلل می‌سازد که اگر چه همگرایی، بلکه اشتراکات چشمگیری در میان ویژگی افراد خودشکوفا از دیدگاه مزلو با آیات وحیانی وجود دارد، ولی، آموزه های اسلامی از دو جهت کمی و کیفی، با شاخص های مزلو متفاوت است. بدین رو می‌توان گفت دیدگاه مزلو، از نظر کمی، دچار فقدان جامعیت و در خصوص بخش متعالی انسان، بر مبنای آموزه های وحیانی، دچار نقص در حوزه مراتب است؛ بدان رو که با تامین نیاز اساسی انسان به وسیله ایمان به خداوند، این مراتب در تامین نیازها و زمینه سازی برای خودشکوفایی در انسان، هیچ نقشی ایفا نمی کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Viewpoint of "Self-actualization" from the Holy Quranic Viewpoint and Humanistic Psychology with an Emphasis on the Model of Abraham Maslow

چکیده [English]

Psychologists of the humanistic school, especially Abraham Maslow, have set the pivotal goal of achieving self-actualization, for providing "the various needs of mankind in its different levels". The Holy Quran which introduces the purpose of the creation of the jinn and mankind as worship and servitude of Allah, “I have not created mankind and jinn except to worship me. (ADH-DHARIYAT: 51, 56)”, according to the four-dimensional structure of the human body, mind, psyche, and spirit, in addition to providing the various physical and emotional needs that are in fact the needs of his belongings, has recognized humans an intimate creature, psychologically. It has introduced him only mentally in need of the Allah: “Oh people, it is you who are in need of Allah. He is the rich, the praised. (FATIR: 35, 15)”. Accordingly, the basic factors of self-actualization of humans has been recognized as faith, citation of Allah, and His Servitude by the Holy Quran. This paper, by descriptive and analytical method, comparatively, has investigated the comparative analysis of opinions in two areas of humanistic interpretation and psychology. It concludes that, although convergence, but there are significant commonalities among the characteristics of self-actualizers according to Maslow’s viewpoint and the revelation signs, the Islamic teachings are different of both quantitative and qualitative orientation with Maslow indicators. Therefore, it can be said that the Maslow’s viewpoint has quantitatively lacks comprehensiveness, and based on the revelation teachings, it has a defect in the realm of the extent in relation to the transcendental part of human; so they don’t play a role in providing the needs and forging self-actualization in human on meeting the basic needs of man by believing in Allah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Self-actualization
  • Humanistic Psychology
  • Abraham Maslow

مراجع

*((قرآن کریم))
1- صبحی صالح،1422، ((نهج البلاغه))، قم، دارالهجره
2- آبراهام، مزلو، 1372 ش، ((انگیزش و هیجان))، احمد رضوانی، مشهد، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی،چ2
3- جوادی آملی، عبداله، 1384ش ((تفسیر انسان به انسان))، قم، اسراء، چ1
4- خداپناهی، محمد کریم، 1376ش، ((انگیزش و هیجان))، تهران، سمت، چ 1
5- داکو، پیر، 1372ش، ((روانشناسی اعتماد به نفس))، کامبیز منصور قناعی، تهران، شیرین
6- دهخدا، علی اکبر، 1377ش، ((لغتنامه دهخدا))، ج9، تهران، موسسه لغت نامه دهخدا ، چ2
7- راس، آلن، ا، 1374ش، ((روانشناسی شخصیت))، سیاوش جمالفر، تهران، روان
8- شولتس، دوآن، 1377 ش، ((نظریه های شخصیت))، یحیی سید مهدی، تهران، هما، چ 1
9- -------، 1379 ش، ((روانشناسی کمال، الگوهای شخصیت سالم))، گیتی خوشدل، تهران، پیکان، چ8،
10- مصباح یزدی، محمدتقی، 1386ش، ((خودشناسی برای خودسازی))، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
11- مطهری، مرتضی ، 1369ش، ((آشنایی با قرآن 4))،چ1
12- ------------،1373ش، ((اسلام و مقتضیات زمان))، ج 2،تهران، صدرا، چ9
13- ------------، بی تا، ((امدادهای غیبی))، تهران، صدرا
14- ------------، 1373ش، ((انسان در قرآن))، تهران ،صدرا ، چ8
15- ------------، 1368ش، ((جاذبه و دافعه حضرت علی (ع)))، تهران، صدرا، چ9
16- -----------، 1372ش، ((عدل الهی))، تهران، صدرا، چ7
17- -----------، 1373ش، ((گفتارهای معنوی))، تهران، صدرا، چ14
18- ------------، 1371ش، ((مساله شناخت))،تهران، ، صدرا چ6
19- -----------، 1373ش، ((معاد))، تهران، صدرا، چ1
20- ------------، 1369ش، ((نظام و حقوق زن در اسلام))، تهران، صدرا، چ14
21- نفیسی، علی اکبر، 1343ش، ((فرهنگ نفیسی))، ج2، تهران، کتابفروشی خیام.
مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی
دوره 2، شماره 3
مرداد 1396
صفحه 7-28

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 اسفند 1395
  • تاریخ بازنگری: 10 اردیبهشت 1396
  • تاریخ پذیرش: 21 خرداد 1396
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مرداد 1396

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار