مقایسه تطبیقی آرای مترجمان معاصر در ترجمه «مجازِ مفردِ مرسل»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

یکی از اسلوب­های ادبیِ به کار رفته در قرآن کریم، اسلوب مجاز است. مجاز یکی از مهم­ترین و مؤثرترین ساختارها و صنایع بیانی در بلاغت به شمار می­رود،. لذا با توجه به اهمیت این عنصر بیانی در قرآن کریم و دلالت­های ظریف آن وجایگاه این عنصر در شیوه­ی ارائه­ی مقصود، ترجمه­ مجازهای قرآنی بررسی­های دقیق، مستقل و کاملی را می­طلبد. در این پژوهش از میان انواع مجاز به مجاز مفرد مرسل و از جمع ترجمه­های بسیار معاصر قرآن، به ترجمه­ی آقایان «آیتی، انصاریان، الهی قمشه­ای، خرمشاهی، فولادوند، مشکینی و مکارم شیرازی» که از اشتهار بیشتری برخوردارند، با روش توصیفی_تحلیلی پرداخته شده است. بررسی­های انجام شده نشان می­دهد که مترجمان محترم از روش­های مختلفی برای ترجمه­ی مجاز استفاده کرده­اند و هر یک از ایشان سبک خاصی را دنبال نکرده­اند؛ حتی گاهی دیده می­شود که ترجمه­ها مفهوم مورد نظرِ تعبیر مجازی را نمی­رساند و تنها به معنای تحت اللفظی بسنده شده است. همین امر موجب بروز نوسانات زیادی در ترجمه­ی آنان می‌گردد. نتیجه اینکه، بهترین ترجمه برای تعابیر مجازی ترجمه­ای­ است که ضمن انتقال مفهوم مورد نظر به زبان مقصد، دارای جنبه­ها و جاذبه­های بلاغی نیز باشد. از آن جایی که در ترجمه­ی آقایان مشکینی و مکارم شیرازی، ترجمه­ی بسیاری از تعابیر مجازی، براساس علاقه­­ی مجازها صورت گرفته­ است لذا ترجمه­های آنها به معنای مراد مجازهای مرسل نزدیک­تر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

translation of the Qur'anic Singular morsal allegorical (Majaze Mofrade Morsal) in the study of some of the contemporary translations of the Holy Qur'an

چکیده [English]

One of the literary forms used in the Holy Quran is the allegorical fashions. Allegorical is one of the most important and most effective structures for expressive the obvious words. Therefore, considering the importance of this narrative element in the Holy Qur'an and its delicate implications and the place of this element in the way of the presentation of the purpose, for translation the Qur'anic allegorical, careful, independent and complete analysis is needed. In this research, among the different allegorical, we mention to the Singular morsal allegorical and in the collection of contemporary translations of the Qur'an, the translations we hint to the translated of 'Ayati, Ansarian, Elahi Qamshahi, Khoramshahi, Fooladvand, Meshkini and Makarem Shirazi' The most distinguished the translated of the Holy Quran and they are more numerous than other translations, by descriptive-analytical method. The studies show that the translators have used different methods for the allegorical translation, and each of them has not followed a particular style, it is even sometimes seen that the translations of the concept It does not allegorical for virtual interpretation, and only literally means that it has caused many fluctuations in its translation. The result is that the best translation for allegorical interpretation is that, while transferring the concept to the target language, there are also aspects of the eloquence aspects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic translation
  • allegorical translation
  • Singular morsal allegorical
  • quranic eloquence
  • Quranic translators
قرآن کریم (با ترجمه­ها­ی آیتی، انصاریان، الهی قمشه­ای، خرمشاهی، فولادوند، مکارم شیرازی، مشکینی)
     1.          ­­آلوسی، سیدمحمود. (1415)، «روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم». بیروت: دارالکتب العلمیه.
     2.          ابن عاشور، محمدبن طاهر. (لا. ت)، «التحریر والتنویر». بیروت. بدون مشخصات دیگر.
     3.          ­ابن­عطیه اندلسی، عبدالحق­بن­ غالب. (1422ق)، «المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز». چ1. تحقیق: عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
     4.          ­ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم. «غریب القرآن». چ1. بیروت: دار و مکتبه الهلال.
     5.          ­ابن منظور، محمد ابن مکرم. (1414)، «لسان العرب». بیروت: دارصادر.
     6.          ابو عبیده، معمر بن مثنی. (1381ق)، «مجازالقرآن». قاهره: مکتبه الخانجی.
     7.          اندلسی، ابوحیان محمدبن یوسف. (1420)، «البحر المحیط فی التفسیر». تحقیق: محمد جمیل صدقی، بیروت: دارالفکر.
     8.          بغوی، حسین بن مسعود. (1420)، «معالم التنزیل فی تفسیر القرآن». چ­1. بیروت: دار أحیاء التراث العربی.
     9.          بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418)، «أنوار التنزیل و أسرار التأویل». چ­1. تحقیق: محمدعبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار أحیاء التراث العربی.
  10.          تفتازانی، سعدالدین. (1444)، «مختصرالمعانی». ط1.قم. مؤسسه دارالفکر.
  11.          جرجانی، عبدالقادر. (1403)، «دلائل الاعجاز». ط1. دمشق: دارقنیبه.
  12.          ­حسینی جرجانی، سید امیر ابوالفتوح. (1404)، «تفسیر شاهی (آیات الاحکام)». تهران: انتشارات نوید.
  13.          حقی بروسوی، اسماعیل. (لا. ت)، «تفسیر روح البیان». چ­1. بیروت:دارالفکر.
  14.          درویش، محیی الدین. (1415)، «اعراب القرآن وبیانه». چ­4. سوریه: دارالارشاد.
  15.          راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). «مفردات ألفاظ القرآن». چ1. بیروت: دار القلم.
  16.          زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله. (1408)، «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت:دارالفکر.
  17.          زمخشری، محمود. (1407)، «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل». چ­3. بیروت: دارالکتب العربی.
  18.          سید بن قطب، ابراهیم شاذلی. (1412)، «فی ظلال القرآن». بیروت-قاهره: دارالشروق.
  19.          سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. (1937)، «الإتقان فی علوم القرآن». قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  20.          صافی، محمود بن عبدالرحیم. (1418)، «الجدول فی اعراب القرآن». چ4. دمشق- بیروت: دارالرشید- موسسه الایمان. .
  21.          طباطبایی، محمدحسین. (1417)، «المیزان فی تفسیر القرآن». چ5. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین قم.
  22.          طبرسی، فضل بن حسن. (1377)، «جوامع الجامع». چ1. تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
  23.          ------، -----------. «مجمع البیان فی تفسیر القرآن». چ3. تهران: ناصرخسرو.
  24.          طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (1412)، «جامع البیان فی تفسیرالقرآن». بیروت:دارالمعرفه.
  25.          طوسی، محمدبن حسن. (لا. ت)، «التبیان فی التفسیر القرآن». بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  26.          طیب، عبدالحسین. (1378)، «أطیب البیان فی تفسیرالقرآن». تهران: انتشارات اسلام.
  27.          طیب حسینی، سید محمود (1338)، «چندمعنایی در قرآن کریم». چ1. قم: موسسه چاپ زیتون.
  28.          عرفان، حسن. (1375)، «شرح فارسی کتاب مختصرالمعانی» [تفتازانی]. قم: هجرت.
  29.          علوی، یحیی ابن حمزه. (1914)، «الطراز». مصر: بی نا.
 30.          فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر. (1420)، «مفاتیح الغیب». چ3. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  31.          فیض کاشانی، ملا­ محسن. (1415)، «تفسیر الصافی». تهران: الصدر.
  32.          قرشی، سیدعلی اکبر. (1384)، «قاموس قرآن». تهران: دارالکتبالاسلامیه.
  33.          کاشانی، ملافتح الله. (1346)، «تفسیر منهج­الصادقین­فی­إلزام­المخالفین». موسسه تحقیقات و نشرمعارف.
  34.          -----،---------. «زبدة التفاسیر». چ1. قم: بنیاد معارف اسلامی.
  35.          ­کاشفی سبزواری، حسین بن علی. (1369)، «مواهب علیه (تفسیر حسینی)». تهران: سازمان چاپ و انتشارات اقبال.
  36.          مکارم شیرازی، ناصر. (1374)، «تفسیر نمونه». تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  37.          ناظمیان، رضا. (1386)، «متن ترجمه». (عربی- فارسی). تهران: نشر دانشگاه پیام نور.
مقاله
  38.          ­امانی، رضا. (1392)، روش شناسی و نقد ترجمه­ی مجاز در قرآن کریم. مجله­ی پژوهش­ها­ی ترجمه در زبان و ادبیات عربی. شماره­ی 6.
  39.          اقبالی، عباس. (1392)، «نگاهی به ترجمه‌ی مجاز مرسل در قرآن کریم با بررسی موردی ترجمه‌ی آیتی، الهی قمشه­ای، فولادوند، خرمشاهی». فصلنامه­ی پژوهش‌های ترجمه عربی در زبان و ادبیات.دوره‌ی 3. شماره‌ی 7.
پایان نامه
  40.          لاله زاری، مسلم. (1392)، «نقش مجاز مرسل در فهم قرآن کریم». استاد راهنما: هادی نصیری. دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم. دانشکده علوم قرآنی قم.