بررسی مقایسه‌ای ساختارشناسی روانی انسان در مکتب روان‌تحلیل‌گری یونگ و علامه جوادی آملی، با رویکرد تفسیری تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران

چکیده

ساختارشناسی وجود و روان انسان، از مباحث مهم و اساسی است که از دیرباز به عنوان مقدمه تعلیم و تربیت نیز مورد توجه بوده است؛ یونگ و علامه‌جوادی‌آملی، به عنوان دو اندیشمند و انسان­شناس معاصر، علی‌رغم تفاوت‌ و اختلاف در مبانی، منابع، روش و رویکرد، بر ضرورت و اهمیت آن تأکید و نسبت به نقص یا اشتباه در آن هشدار داده‌اند.
مقاله پیش­رو، دیدگاه وحیانی علامه جوادی و دیدگاه روان­تحلیل­گری یونگ را درباره ساختار روانی انسان مورد تحلیل و مقایسه تطبیقی قرار داده و جستارهایی را برای تعلیم و تربیت انسان، پیش رو نهاده است. براساس یافته‌های این پژوهش، از نظر یونگ، ساختار روانی انسان، شامل 1-خودآگاه 2-ناخودآگاه فردی و 3-ناخودآگاه جمعی و از دیدگاه علامه جوادی آملی، شامل 1-جنبه مادی و غریزی 2-جنبه مثالی 3-جنبه عقلی و 4-جنبه الهی و روح مجرد است. یونگ ساختار روان خودآگاه را متشکل از من و نقاب‌ها و بخش ناخودآگاه فردی را سرشار از سایه و ناخودآگاه جمعی را از آرکی تایپ‌ها و جنبه مردانه آنیما و جنبه زنانه آنیموس، می­داند. اما علامه جوادی آملی جنبه­های ناخودآگاه آدمی را، سرشار از تعالیم پیشینی فطرت‌الهی دانسته و روح‌انسانی را، به کلی از جنبه­های مردانه و زنانه برکنار و آن را مربوط به جسم آدمی دانسته‌اند.
از نظر یونگ، فردیت ­یافتنِ جامع و کامل با زندگی بر اساس همه ابعاد وجودی خود، میسر می‌گردد، ولی بر اساس دیدگاه علامه جوادی، غایت تعلیم و تربیت، خداگونگی انسان و زندگی متألهانه است که از خدا، به سوی خدا، در معیتِ خدا و سرانجام به لقای الهی می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of views on the mystical structure of Surah al-Fatiha

نویسندگان [English]

  • ALI mohammadi ashnani 1
  • hamid hasanzadeh 2
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Holy Quranic Sciences and Education, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Tehran, Iran
چکیده [English]

The structure of human existence and psyche is one of the most important and fundamental issues that has long been considered as an introduction to education; Jung and Allameh Javadi Ameli, as two contemporary thinkers and anthropologists, despite their differences in principles, sources, methods and approaches, have emphasized its necessity and importance and warned of its shortcomings or mistakes.

The present article comparatively compares Allameh Javadi's revelatory view and Jung's psychoanalytic view of the human psychological structure and presents research papers on human education. According to the findings of this study, Jung, the psychological structure of man, includes 1-conscious 2-individual unconscious and 3-collective unconscious and from the point of view of Allameh Javadi Amoli, including 1- material and instinctive aspect 2- exemplary aspect 3- intellectual aspect and 4- aspect It is divine and the soul is single. Jung considers the structure of the conscious mind to consist of me and the masks, and the individual subconscious part to be full of shadows, and the collective subconscious to be of the archetypes and the masculine aspect of anima and the feminine aspect of animus. But Allameh Javadi Amoli considered the unconscious aspects of man to be full of the previous teachings of the divine nature and considered the human soul to be completely excluded from the masculine and feminine aspects and considered it to be related to the human body.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human psychological structure
  • education
  • psychoanalysis
  • Carl Jung
  • Allameh Javadi Amoli
  1. قرآن کریم

    1. آلن ا. راس(1386): «روانشناسی شخصیت(نظریه‌ها و فرآیندها)»، ترجمه سیاوش جمال­فر، تهران: نشر روان، چاپ پنجم.
    2. جوادی آملی، عبدالله(1383): «توحید در قرآن»، قم: اسراء.
    3. جوادی آملی، عبدالله(1389) ج، «جامعه در قرآن»، محقق: محمدرضا مصطفی پور، قم: اسراء، چاپ سوم.
    4. جوادی آملی، عبدالله(1389) الف، «تفسیر انسان به انسان»، محقق: محمدحسین الهی زاده، قم: اسراء، چاپ پنجم.
    5. جوادی آملی، عبدالله(1389) ب، «انتظار بشر از دین»، محقق: محمدرضا مصطفی پور، قم: اسراء.
    6. جوادی آملی، عبداله(1389) د، «ادب فنای مقربان»، محقق: محمد صفایی، قم: اسراء، چاپ هفتم.
    7. جوادی آملی، عبداله(1384) الف، «فطرت در قرآن»، محقق: محمدرضا مصطفی­پور، قم: اسراء، چاپ سوم.
    8. جوادی آملی، عبدالله(1384) ب، «حیات حقیقی انسان در قرآن»، محقق: غلامعلی امین دین، قم: اسراء، چاپ دوم.
    9. جوادی آملی، عبدالله(1386): «مراحل اخلاق در قرآن»، محقق: علی اسلامی، قم: اسراء، چاپ هفتم.
    10. جوادی آملی، عبداله(1388): «حق و تکلیف در اسلام»، محقق: مصطفی خلیلی، قم: اسراء، چاپ سوم.
    11. جوادی آملی، عبداله(1389) و: «ادب قضا در اسلام»، قم: اسراء، چاپ سوم.
    12. جوادی آملی، عبدالله (1389) ه: «تفسیر تسنیم، محقق»: حسین اشرفی و عباس رحیمیان، قم: اسراء، چاپ دوم.
    13. جوادی آملی، عبداله (1393): «زن در آیینه جلال و جمال الهی»، قم: اسراء.
    14. جوادی آملی، عبداله (1395): «صورت و سیرت انسان در قرآن»، قم: اسراء، چاپ چهاردهم.
    15. جیمز هالیس(1395): «یافتن معنا در نیمه دوم عمر»، ترجمه سید مرتضی نظری، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ دوم.
    16. جیمزهالیس(1395): «مرداب روح(رنج‌ها حرف‌هایی برای گفتن دارند)»، ترجمه فریبا مقدم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ چهارم.
    17. دبی فورد، دیپاک چوپرا، ماریان ویلیامسون(1394): «تأثیر سایه»، ترجمه سایه گلزایی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ سوم.
    18. رابرت الکس جانسون(1394): «تحلیل کاربردی خواب و رؤیا»، ترجمه نیلوفر نواری، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ دوم.
    19. رابرتسون، رابین(1395): «یونگ شناسی کاربردی»، ترجمه ساره گلزایی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ سوم.
    20. روحی بعلبکی(1995): «المورد (قاموس عربی به انگلیسی)»، بیروت: دار العلم الملایین، چاپ هفتم.
    21. شینودا بولن(1394): «انواع مردان»، ترجمه فرشید قهرمانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ هفتم.
    22. عمیدف حسن(۱۳۸9): «فرهنگ عمید»، سرپرست تألیف و ویرایش: فرهاد قربان‌زاده، تهران: نشر اَشجَع، چاپ.
    23. مایکل روث(1392): «چرا حال انسان امروزی خوب نیست»، ترجمه فریبا مقدم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ دوم.
    24. محمدی آشنانی، علی(1390): «مهارت خودآگاهی (خودیابی)»، قم: نورگستر، چاپ دوم.
    25. مورین مورداک(1395): «ژرفای زن بودن»، ترجمه سیمین موحد، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی، چاپ هفتم.
    26. اسنودن روث(1393): «مفاهیم کلیدی»، ترجمه افسانه شیخ الاسلام زاده، تهران: علم روز.
    27. کارل گوستاو یونگ(1390): «روانشناسی و دین»، ترجمه فواد رحمانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هفتم.
    28. کارل گوستاو یونگ(1385): «ضمیر پنهان(نفس نامکشوف)»، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: ‌انتشارات کاروان، چاپ پنجم.
    29. معین، محمد(1382): «فرهنگ فارسی معین»، تهران: نشر سی گل.
    30. آریانپور کاشانی، منوچهر و عباس(1363): «فرهنگ فشرده فارسی به انگلیسی(یک جلدی)»، تهران: امیرکبیر.
    31. صلیبا، جمیل (1370): «واژه نامة فلسفه و علوم اجتماعی»، ترجمة کاظم برگ نیسی و صادق سجادی، تهران: شـرکت سهامی انتشار.
    32. ارسطو (1349): «دربارة نفس»، ترجمه و تعلیقات علیمراد داودی، تهران: دانشگاه تهران.
    33. سیاح، احمد(1343): «فرهنگ جامع عربی- فارسی(مصور)»، تهران: کتابفروشی اسلام.
    34. امین، نصرت بیگم(بانو مجتهده امین) (1371): «اخلاق و راه سعادت( اقتباس و ترجمه از طهارة الاعراق ابن مسکویه)»، اصفهان: انتشارات انجمن حمایت از خانواده‌های بی سرپرست.
    35. جان آیتو(1386): «فرهنگ ریشه شناسی انگلیسی»، ترجمه حمید کاشانیان، تهران: انتشارات معین.
    36. مجلسی، محمد باقر(1403): «بحار الانوار»، بیروت: موسسه الوفاء، چاپ سوم.