نقش عقل در تفسیر آیات شفاعت از منظرآیت‌الله جوادی آملی و رشید رضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران

2 دانشجوی دکترای رشته تفسیر تطبیقی، جامعة الزهرا (س)، قم، ایران

چکیده

نقش و کارکرد عقل در فهم و تفسیر قرآن کریم مورد اختلاف مفسران است. برخی منکر کارکردهای عقل در تفسیر و فهم آیات قرآن هستند و برخی آن را قبول دارند. آیت‌الله جوادی آملی و رشیدرضا، ازجمله مفسرانی هستند که از عقل، در فهم آیات بهره برده‌اند. ازجمله آیات چالش‌برانگیزی که این دو مفسر، برای تفسیر آن‌ها از عقل استفاده کرده‌اند، آیات شفاعت است؛ اما با توجه به مبانی و پیش‌فرض‌های متفاوت از حقیقت و ماهیت شفاعت، نتیجه‌ای که به ­دست آورده‌اند، کاملاً متضاد است. یکی شفاعت را با استفاده از عقل منکر و دیگری آن را اثبات کرده است؛ بنابراین در پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و مطالعه کتابخانه‌ای، به مقایسة تطبیقی دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم و رشیدرضا در تفسیر المنار، در مورد نقش و کارکردهای عقل در تفسیر آیات شفاعت در قرآن کریم پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of reason in interpreting the verses of intercession from the perspective of Ayatollah Javadi Amoli and Rashid Reza

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Nagheb 1
  • Akram sadat Seyyedi 2
1 Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Qom, Iran
2 PhD student in the field of comparative interpretation, Al-Zahra University, Qom, Iran
چکیده [English]

The role and function of reason in understanding and interpreting the Holy Quran is disputed by commentators. Some deny the functions of reason in interpreting and understanding the verses of the Qur'an, and some accept it. Ayatollah Javadi Amoli and Rashid Reza are among the commentators who have used reason to understand the verses. Among the challenging verses that these two commentators have used reason to interpret are the verses of intercession; But according to the foundations and presuppositions different from the truth and the nature of intercession, the result they obtained is completely opposite. One has proven intercession by using negation and the other has proved it; Therefore, in the present research, with the descriptive-analytical method and library study, a comparative comparison of the views of Ayatollah Javadi Amoli in Tafsir Tasnim and Rashid Reza in Tafsir Al-Manar, regarding the role and functions of reason in the interpretation of the verses of intercession in the Holy Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intercession
  • intellect
  • Holy Quran
  • Tafsir al-Manar
  • Tafsir Tasnim
  1. قرآن کریم

    1. ابن فارس، احمد (1404ق): «معجم مقاییس اللغه»، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، چاپ اول.
    2. ابن منظور، محمد (1408 ق): «لسان العرب»:، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
    3. بیات، محمدحسین و محققی، حسین (1398 ش): «تحلیل روش‌شناختی نقدهای علامه جوادی آملی در مسأله شفاعت بر تفسیر المنار»، دو فصلنامه شیعه پژوهی، سال 5، ص 31-55.
    4. جوادی آملی، عبدالله (1381 ش): «تسنیم- تفسیر قرآن کریم»، قم: نشر اسراء.
    5. جوادی آملی، عبدالله (1386 ش): «اسلام و محیط زیست»، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ سوم.
    6. جوهری، اسماعیل بن حماد (1407 ق): «الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه»، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین، چاپ چهارم.
    7. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ق): «المفردات فی غریب القرآن»، بیروت: دار الشامیة، چاپ اول.
    8. رشید رضا، محمد (1414 ق): «تفسیر القرآن الکریم (تفسیر المنار)»، بیروت: دارالمعرفه، چاپ اول.
    9. رشید رضا، محمد (1366 ش): «الوحی المحمدی»، مصر: انتشارات الزهراء للإعلام العربی، چاپ اول.
    10. رضایی اصفهانی، محمدعلی (1392 ش): «منطق تفسیر قرآن»، قم: انتشارات جامعه المصطفی العالمیه، چاپ سوم.
    11. سبحانی، جعفر (1383 ش): «منشور جاوید»، قم: موسسه امام صادق، چاپ اول.
    12. صدر، محمدباقر (1417 ق): «بحوث فی علم الاصول»، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت، چاپ سوم.
    13. طباطبایی، سید محمدحسین (1383 ش): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم.
    14. طبرسی، فضل بن حسن (1408 ق): «مجمع‌البیان لعلوم القرآن»، بیروت: دارالمعرفة، چاپ دوم.
    15. فخر رازی، محمد بن عمر (1373 ش): «شرح عیون الحکمه»، تهران: مؤسسه الصادق، چاپ اول.
    16. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410 ق): «کتاب العین»، قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم.
    17. فیومی، احمد بن محمد (1414 ق): «المصباح المنیر»، قم: دار الهجره، چاپ دوم.
    18. قرشی، علی‌اکبر (1364 ش): «قاموس قرآن»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
    19. مطهری، مرتضی (1376 ش): «مجموعه آثار»، تهران: صدرا، چاپ هفتم.
    20. معرفت، محمدهادی (1418 ق): «التفسیر و المفسرون»، مشهد: الجامعه الرضویه للعلوم الاسلامیه، چاپ چهارم.
    21. مکارم شیرازی، ناصر (1428 ق): «انوار الاصول»، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب، چاپ دوم.
    22. میرزای قمی، ابوالقاسم (بی‌تا): «قوانین الاصول»، قم: مکتبه العلمیه الاسلامیه.
    23. نجار زادگان، فتح‌الله (1391 ش): «بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    24. نجار زادگان، فتح‌الله (1384 ش): «کارکردهای عقل در تفسیر قرآن از نگاه فریقین»، مجله علمی فلسفه دین، دوره 1، شماره 2، ص 135 تا 150.