بررسی تطبیقی حجیت خبر واحد در تفسیر، از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و آیت الله معرفت

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران.

2 طلبه سطح 4 رشته تفسیر تطبیقی، جامعه الزهرا (س)،قم، ایران، (نویسنده مسؤول).

چکیده

حجیت خبر واحد در تفسیر، همواره در میان دانشمندان علوم قرآنی مطرح بوده است. با توجه به هماهنگی نظر مفسران در مورد حجیت روایات آحاد محفوف به قرائن قطعی، اختلاف بین دانشمندان در مورد روایات آحاد معتبر ظنی جاری است. این نوشتار با روش توصیفی-تطبیقی، درصدد پاسخ به این سؤال است که دیدگاه آیت­الله جوادی آملی و آیت­الله معرفت، در مورد حجیت استفاده از روایات آحاد در تفسیر چگونه است؟ با بررسی منابع، مشخص شد که طبق نظر آیت­الله جوادی آملی؛ در تفسیر احکام عملی علاوه بر قطع و یقین، مظنه خاص هم رهگشاست؛ بنابراین کلام معصوم حتی به­صورت خبر واحد و بدون قراین قطع­آور در مسائل عملی و فرعی حجت است، اما در بخش معارف اعتقادی ظن و گمان اعتبار ندارد و باید به قطع دست­یافت. در دیدگاه آیت­الله معرفت؛ اعتبار خبر واحد ثقه، فقط مخصوص فقه و احکام شرعی نیست و اعتبار عام دارد و در تفسیر قرآن و سایر موارد حجیت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of the authority of " Khabar wahed" in interpretation, from the perspective of Ayatollah Javadi Amoli and Ayatollah Maarefat

نویسندگان [English]

  • sayydmohammad naghib 1
  • Maryam Bahman 2
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Holy Quranic Sciences and Education, Qom, Iran
2 Level 4, Comparative Interpretation, Al-Zahra Society, Qom, Iran, (Responsible author)
چکیده [English]

حجیت خبر واحد در تفسیر همواره در میان دانشمندان قرآنی مطرح بوده است. با توجه به هماهنگی نظر مفسران در مورد حجیت روایات آحاد محفوف به قرائن قطعی، اختلاف بین دانشمندان در مورد روایات آحاد معتبر ظنی جاری است. این نوشتار با روش کتابخانه‌ای در صدد پاسخ به این سوال است که دیدگاه آیت الله جوادی آملی و آیت الله معرفت در مورد حجیت استفاده از روایات آحاد در تفسیر چگونه است؟ با بررسی منابع مشخص شد که طبق نظر آیت الله جوادی آملی در مواردی از تفسیر علاوه بر قطع و یقین مظنه خاص هم رهگشاست؛ ازجمله کلام معصوم حتی به صورت خبر واحد و بدون قراین قطع‌آور در مسائل عملی و فرعی حجت است، اما در بخش معارف اعتقادی ظن و گمان اعتبار ندارد و باید به قطع دست یافت. اما در دیدگاه آیت الله معرفت اعتبار خبر واحد ثقه فقط مخصوص فقه و احکام شرعی نیست و اعتبار عام دارد و در تفسیر قرآن و سایر موارد حجیت دارد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • حجیت خبر واحد
  • جوادی آملی
  • معرفت
  • تفسیر
  • تطبیقی

مراجع

  1. قرآن کریم

    1. آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین (1409ق)‏: «کفایة الأصول (طبع آل البیت)»، قم: موسسة آل البیت، چاپ اول.
    2. ابن منظور، محمد بن مکرم (1405ق): «لسان العرب»، قم: نشر ادب الحوزه.
    3. اسلامى، رضا (1387ش‏): «قواعد کلى استنباط (ترجمه و شرح دروس فی علم الأصول)»، قم: موسسه بوستان کتاب‏، چاپ پنجم‏.
    4. اصغری، عبد الله (1386ش): «شرح فارسی بر أصول الفقه مظفر»، قم: بی نا، چاپ دوم.
    5. امامی محمد، احمدی فر مصطفی، عباسی فریدون (1398ش): «رهیافتی نو بر حجیت خبر واحد در تفسیر (با تکیه بر دیدگاه شیخ طوسی»، آموزه­های قرآنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 29، ص 276-251.
    6. بابایی، علی اکبر و دیگران (1379ش): «روش شناسی تفسیر قرآن»، تهران: سمت.
    7. جوادی آملی، عبدالله (1388ش): «تسنیم، ج 1»، قم: اسراء، چاپ هشتم.
    8. جوادی آملی، عبدالله (1389ش): «تسنیم، ج2»، قم: اسراء، چاپ ششم.
    9. جوادی آملی، عبدالله (1388ش): «تسنیم، ج 7و9 و 10»، قم: اسراء،  چاپ چهارم.
    10. جوادی آملی، عبدالله (1386ش): «رحیق مختوم»، قم: اسراء، چاپ سوم.
    11. جوادی آملی، عبدالله (1389ش): «نزاهت قرآن از تحریف»، قم: اسراء، چاپ چهارم.
    12. حر عاملی، محمد بن حسن (بی­تا): «وسائل الشیعه»، قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
    13. حلی، حسن بن یوسف (1406ق): «مبادی الوصول الی علم الاصول»، بی­جا: دار الأضواء.
    14. خویی، سید ابوالقاسم (1368ش): «اجود التقریرات، تقریر بحث محمدحسین غروی نایینی»، قم: مصطفوی، چاپ دوم.
    15. خویی، سید ابوالقاسم (1413ق): «البیان فی تفسیرالقرآن»، قم: مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی.
    16. خویی، سید ابوالقاسم (بی­تا): «مصباح الاصول»، تحقیق سید محمد سرور واعظ حسینی، قم: مکتبة الداوری.
    17. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (1427ق): «مفردات الفاظ القرآن»، تحقیق صفوان عدنان داودی، قم: طلیعه النور، چاپ دوم.
    18. سبحانی تبریزی، جعفر (1428ق): «أصول الحدیث و أحکامه فی علم الدرایه»، قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع).
    19. شاهرودی، محمدرضا، میرغفوریان، نجمه سادات ، خوش فر، محسن (1398ش): «ارزیابی تطبیقی جایگاه و کارکرد خبر واحد تفسیری در مبانی آیت الله فاضل لنکرانی و ایت الله جوادی آملی»، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهش نامه علوم حدیث تطبیقی، سال ششم، ش ١١، صفحات 84-67.
    20. طباطبایی، محمد حسین (1388ش): «قرآن در اسلام»، قم: بوستان کتاب قم .
    21. طباطبایی، محمدحسین (1390ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، چاپ دوم.
    22. طباطبایی مجاهد، محمد بن على (1296ق): «مفاتیح الاصول»، قم: مؤسسه ال البیت، چاپ اول.
    23. طبرسى، فضل بن حسن‏ (1375ش): « تفسیر جوامع الجامع»، ترجمه علی عبدالحمیدى ‏و دیگران، مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى‏،‏ چاپ اول.
    24. طریحی، فخرالدین بن محمد (۱۳۷۵ش): «مجمع البحرین»، تهران: مکتبه المرتضویه، چاپ سوم.
    25. فاضل لنکرانی، محمد (1413ق): «مدخل التفسیر»، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ سوم.
    26. فاضل موحدى لنکرانى، محمد (1385ش): «إیضاح الکفایة»، قم: نوح‏، ‏چاپ پنجم.
    27. کلانتری، علی‌اکبر (1384ش): «نقش دانش رجال در تفسیر و علوم قرآنی»، قم: بوستان کتاب قم.
    28. مازندرانی، محمد هادی بن محمد صالح (بی­تا): «شرح معالم الأصول»، قم: مولف.
    29. محققان (1388ش): «فرهنگ نامه اصول فقه»، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، معاونت پژوهشى، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
    30. معرفت، محمدهادی (1379ش): «تفسیر و مفسران»، ترجمه علی خیاط و علی نصیری، قم: التمهید.

    معرفت، محمدهادی(1380ش): «کاربرد حدیث در تفسیر»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال اول، شماره اول

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 آذر 1400
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار