دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،
مطالعات تفسیر تطبیقی
2476-5317
2676-3044
3
6
2019
02
20
تحلیل تطبیقی مولفههای میثاق غلیظ در آیات 15-7 سوره احزاب از دیدگاه مفسران فریقین
7
27
FA
سیده راضیه
پورمحمدی
raz_sae@yahoo.com
زهرا
بشارتی
دانشگاه علامه
mrs.besharati@yahoo.com
لازمه فهم صحیح متون دینی، واکاوی دقیق تعابیر و اصطلاحات به کار رفته در آن است. اختلاف نظر مفسران درباره بعضی اجزای کلام، این احتمال را گوشزد میکند که ممکن است گرایشها و مشربهای فکری متفاوت، در آرای تفسیری ایشان موثر باشد. این نشانه بر آن میدارد تا با نگاهی ژرف به حلّ اختلاف اقدام نمود و از دیگر سو، در صورت نبود اختلاف و تشابه دیدگاهها ذیل آیه یا سیاق واحد، رأی به عدم تأثیرگذاری مشربهای فکری در تفسیر ایشان داد. این امر، بررسی تطبیقی آرای مفسران با مکاتب و مذاهب مختلف تفسیری را ضروری میسازد. بر این اساس، پژوهش حاضر به واکاوی مولفههای کلیدی در آرای مفسران شیعی و اهل سنت، ذیل آیات 7 - 15سوره احزاب، با رویکرد تطبیقی جزئی و روش توصیفی- تحلیلی پرداخته و وجوه افتراق و اشتراک در تفاسیر عرضه شده را مورد توجه قرار داده است. حاصل این پژوهش بر اتفاق آرای مفسران ذیل برخی مولفهها مانند «امداد الهی» و «ضعف ایمان منافقان» صحه میگذارد، ضمن این که از اختلاف رای و روش ایشان گاه کلی و گاهی نیز در امور جزئی، جهت تبیین مولفههایی چون «میثاق غلیظ»، «صدق» و «ترس شدید» حکایت میکند.
تحلیل,میثاق غلیظ,سوره احزاب,آرای تفسیری,مفسران شیعه,اهل سنت
https://www.olomquran.ir/article_113135.html
https://www.olomquran.ir/article_113135_6a328af839ae2a48292dc96dae0cf155.pdf
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،
مطالعات تفسیر تطبیقی
2476-5317
2676-3044
3
6
2019
02
20
بررسی انتقادی الوهیت پنداری مسیح از منظر قرآن و عقل
29
54
FA
علی اصغر
فیضی پور
-
a.feizipour48@gmail.com
در انگاره رایج مسیحیان، بعضی از معارف دینی فقط از طریق «وحی الهی» و مستقل از ملاحظات «عقلی»، باید مورد پذیرش قرار گرفته و بدان ایمان آورده شود. پیشینة تاریخیِ اصلاح این انگاره مسیحیت، به زمان نزول آیات قرآن برمی گردد که قرآن کریم، هرگونه شرک را برنتافته، الوهیت پنداری مسیح، پسر خدا خواندن عیسی<sup>(ع)</sup> و پنداره تثلیت را کفرآمیز، خوانده، آن حضرت را تنها یک «انسان»، بندة صالح، کلمه و روح خداوند معرفی میکند؛ بدین رو انگاره «تثلیث» از منظر قرآن، کاملا مردود است؛ عقل نیز حضرت عیسی<sup>(ع) </sup> را که دارای زیست انسانی همانند سایر انسانها بوده، را به عنوان خدا یا فرزند او نمی پذیرد؛ زیرا فرزند داشتن خداوند را مستلزم داشتن جسم، نیازمندی و امری محال می داند. بدینسان اعتقاد به «تجسّد»، یا «فدیة بودن مسیح برای جبران گناه نوع بشر» یا «مأوا گزیدن روح القدس» در وجود وی، که بر آن بنیان نامعقول، بنیان شده نیز قابل پذیرش نیست. این مقاله، با بازخوانی وحیانی و عقلانی مهمترین اعتقاد دینی مسیحیت معاصر از منظر قرآن و عقل، با روش توصیفی، به تحلیل انتقادی آنها پرداخته است. یافته های این پژوهه نشانگر آن است که برابر معارف قرآنی و مبانی عقلانی، حضرت عیسی<sup>(ع)، </sup>یک انسانِ مخلوق، بندة خدا و پیامبری دارای معجزه است که انسانها را به توحید ناب و بندگی خداوند متعال فراخوانده است.
قرآن,وحی,عقل,اعتقادات مسیحیت
https://www.olomquran.ir/article_113140.html
https://www.olomquran.ir/article_113140_6108c6650a32b7b6387c19b8bca00d06.pdf
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،
مطالعات تفسیر تطبیقی
2476-5317
2676-3044
3
6
2019
02
20
بررسی تطبیقی حرمت نوشیدن شراب در قرآن کریم و عهدین
55
81
FA
روشنک
کاظمی مقدم
دانشجوی دکترای قم - ایران
kazemi.roshanak@yahoo.com
داود
کمیجانی
علوم و فنون تهران ایران
davood.komijani@gmail.com
حکم آشامیدنیها در اسلام همانند حکم نخستین در خوراکیها، حلال بودن است. آیات مختلفی از قرآن کریم، به آشامیدنیهای حلال و پاک، اشاره دارد. در تعدادی از آیات، نوشیدن برخی آشامیدنیها، تحریم و به طور واضح و صریح، نهی شدهاست؛ یکی از آن موارد، نوشیدن شراب به مقدار کم یا زیاد و مستقیم یا غیر مستقیم است که برابر نص صریح آیات، روایات و نیز به حکم عقل و اجماع، به طور کلی حرام شدهاست. اکنون پرسش آن است که آیا حکم حرمت آشامیدن شراب، در کتب الهی پیشین نیز وجود دارد؟ مقاله پیش رو، کتاب مقدس؛ عهد قدیم و جدید را واکاوی نموده و با روش توصیفی– تحلیلی، مورد بررسی تطبیقی قرار داده است. نتیجه پژوهش آن است که هرچند کلمات، برای هر دو محصول انگور؛ یعنی شراب تخمیر شده و تخمیر نشده، متفاوت به کار رفته، اما کتاب مقدس از شراب تخمیر شده، نهی کرده، ولی در مرور زمان تفاسیر مختلفی از آن به عمل آمده و در مقام عمل نیز با فراز و نشیبهایی همراه شده است.
خمر,شراب,حرام,حلال,قرآن,کتاب مقدس
https://www.olomquran.ir/article_113141.html
https://www.olomquran.ir/article_113141_f94e829e6375541905dcacabb70b3fc6.pdf
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،
مطالعات تفسیر تطبیقی
2476-5317
2676-3044
3
6
2019
02
20
بررسی تحلیلی _ تطبیقی حکمت تکرار لفظی در سوره ی کافرون از نگاه فریقین
83
105
FA
حسینعلی
ترکمانی
دانشیار دانشگاه بوعلی سینا همدان
htorkamany@gmail.com
محمد حسین
موحدنیا
-
m.movahhed57@chmail.ir
مفهوم و محتوای سورهی کافرون، توحید محض است و بر اساس نظر اکثر مفسرین به گروه مشخصی از کافران اختصاص دارد. خداوند در این سوره به نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله و سلم میفرماید: کافران، پذیرای دین و آیین توحیدی نبوده و نیستند و آنچه را که پیامبر(ص) می پرستد، کفار نمی پرستند و آنچه را کافران میپرستند، حضرتش نخواهد پرستید. به نظر می رسد؛ تکرار لفظی در آیات سوره موجب پرسش و پیدایش آرای گوناگون شده است. بدین رو، در این مقاله انواع تکرار، مورد بررسی قرار گرفته و نشان میدهد که محتوا و ساختار موضوعی سوره، تکرار را سبب شدهاست و نوع تکرار لفظی و با فاصله است. در این مقاله تحلیلی-تطبیقی، با استفاده از منابع کتابخانهای، به بحث در مورد زمان حال و آینده آیات و همچنین به عادات قوم عرب در تکرار کلام اشاره شده است و به دو سوال پاسخ داده شده: اول این که «چرا خداوند آیات سوم و پنجم سورهی کافرون را تکرار کردهاست؟» و دوم این که «تکرار، چه پیامدهایی داشته است؟» با مقایسه دیدگاههای تفسیری امامیه و اهل سنت، بررسی دلایل روایی و شان نزول به این نتیجه دست یافتهایم که عمده دلیل تکرار در این سوره، تأکید، جهت فهماندن به پیشنهاد دهندگان و ایجاد یک نوع صف بندی بین پیامبر(ص) و کفار است که هیچ سازش و مداهنه ای تا ابد در این مورد، وجود ندارد و تکرار آیات، دلالت بر این دارد که پرستش نوبتی خداوند متعال و بت ها، اکیدا محال دانسته شده است.
سوره کافرون,تفسیرقرآن,تفسیر تطبیقی,تکرار لفظی
https://www.olomquran.ir/article_113184.html
https://www.olomquran.ir/article_113184_fb7477df25bced485e33bd60164278a4.pdf
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،
مطالعات تفسیر تطبیقی
2476-5317
2676-3044
3
6
2019
02
20
بررسی تطبیقی مواضع اختلافی تفسیر المیزان و تسنیم در حوزه واژگانی با تأکید بر مطالعه موردی پنج واژگان
107
132
FA
عظیم
عظیم پور
azimpour60@yahoo.com
تفسیر المیزان و تسنیم، دو تفسیر گرانسنگ دوران معاصر است که از استاد علامه طباطبایی و شاگرد برجسته و فرهیخته ایشان، آیت الله جوادی آملی، به جامعه اسلامی ارایه شده است. بررسیها نشانگر آن است که اختلاف مبنایی در تفسیر المیزان و تسنیم، وجود ندارد؛ ولی در مواضعی همانند مفهوم واژگانی، نقش اعرابی یا تعیین مصداق در برخی واژگان، اختلافاتی وجود دارد که پژوهشگر را در دستیابی به فهم درست آیات، رفع اختلاف و یا انتخاب موضع درست، یاری میکند. در پژوهش پیشرو، مواضع اختلافی تفسیر المیزان و تسنیم در پنج واژگان موارد اختلافی؛ "الجمل" در اعراف/40، "سریّا" در مریم/24، "الوف" در بقره/243، "واردها" در مریم/71 و"ما" در یس/35-"مَا عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ" - مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است و با دلایل علمی، نظر برتر جهت دستیابی به فهم بهتر قرآن، انتخاب شده است.
المیزان,تسنیم,مفردات قرآن,بررسی تطبیقی واژگان
https://www.olomquran.ir/article_113185.html
https://www.olomquran.ir/article_113185_193c222238795f100a03da2aba40847b.pdf
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم،
مطالعات تفسیر تطبیقی
2476-5317
2676-3044
3
6
2019
02
20
ارزیابی معیارهای تفسیری ابن عاشور و علامه طباطبایی در تعیین مکی یا مدنی بودن سورۀ انسان
133
158
FA
محمد
فراهانی
farahani314@gmail.com
محسن
خاتمی
علوم قرآن و حدیث؛ دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم؛ تهران
mohsenkhatami76@gmail.com
آگاهی از مکی و مدنی بودن آیات و سورِ قرآن، تأثیر به سزایی در فهم قرآن و تبیین مفاهیم الهی دارد. اهتمام در فراگیری این دانش و طرح نظرات نوین یا بازخوانی آنها از دیرباز درخور توجه بوده، به طوری که قرآن پژوهان همواره به نقشآفرینی این بحث در فهم قرآن، تأکید داشتهاند. اما فراتر از آن در مقام عمل، مفسّران در تعیین مکی یا مدنی بودن سورهها، هم داستان نبودهاند. سورۀ «انسان» از جمله سورههای مورد مناقشۀ دانشوران بوده که به علت وجود برخی گزارههای به ظاهر متعارض، چالشی جدی در میان مفسران محسوب میشود؛ بهطوری که هر یک با تکیه بر پیشفرضها و تمسک به عوامل مؤثر در تعیین مکی یا مدنی بودن سوره، آرای خویش را گاه به صورت جزمی و گاه احتمالی مطرح نمودهاند. اهتمام نوشتار حاضر تحلیل و ارزیابی دیدگاهها و معیارهای تفسیری ابن عاشور و علامه طباطبایی در گزینش قول به مکی یا مدنی بودن سورۀ انسان است که از خلال توجه به گزارشهای تاریخی کهن و نیز مباحث معناشناسی، تاریخی، ریشهیابی واژگان و مطالعات زبانهای سامی، صورت گرفته است. ثمرۀ این نگرش، امکان وجود مستثنیات در سورۀ انسان و مدنی بودن بخش عمدۀ این سوره است.
سورۀ انسان,مکی و مدنی,المیزان,التحریر و التنویر
https://www.olomquran.ir/article_113186.html
https://www.olomquran.ir/article_113186_708c56b980cbdd3da576bb41aebd449d.pdf