نگاه تطبیقی به تأثیر علوم قرآن در تفسیر صحیح از دیدگاه مفسران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

از جمله علوم مهمی که در تفسیر صحیح قرآن جایگاه تعیین کننده­ای دارد، علوم قرآن است که مقاله حاضر با هدف تأثیر گذاری این علوم به عنوان مقدمه فهم و تفسیر قرآن شکل گرفته است. این پژوهش بر آن است تا با نگاه تطبیقی به بررسی تأثیرات علوم قرآن به ویژه شاخه­های مهم آن در تفسیر صحیح بپردازد و با بررسی حدود و میزان تأثیر دانش­های قرآنی، زمینه آشنایی دانش­هایی که نقش اساسی در تفسیر و فهم قرآن دارند را فراهم نماید. حاصل این مطالعه­ با توجه به بکارگیری فراوان شاخه­های تأثیر­گذار علوم قرآن در تفاسیر مفسران، به ضرورت توجه به این فروع در تفاسیر رهنمون گردید، به طوری که بدون در نظر گرفتن این علوم، فهم و تفسیر صحیح قرآن امکان پذیر نیست. علت چنین اهمیتی، آن است که این علوم تا حدود زیادی ابهامات موجود در آیات را بر طرف می­کنند و در حقیقت مقدمه اصلی و ضروری برای فهم معانی اولیه الفاظ قرآن می­باشند. بایستی این مهم را در نظر داشته باشیم که علوم قرآن نه تنها در شناخت بهتر و کامل­تر از جایگاه و چیستیِ قرآن کریم بسیار مؤثر است، بلکه آشنایی مفسر با این علوم به منظور فهم صحیح مفاهیم آیات قرآن کریم ضروری است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Quranic Sciences positions to commentators and its influence on the interpretation of the Quran

چکیده [English]

One of the important sciences that plays a decisive role in the correct interpretation of the Qur'an is the Qur'anic science. This article would like to state the influence the Qur'anic sciences in the interpretation and by the analytical-librarian and comparative approach we study the effects of the Qur'anic sciences, especially its important branches in the correct interpretation. The result of such a study was the need to pay attention to the influential branches of the Qur'anic sciences in the interpretations, so that without considering these sciences, the understanding and the correct interpretation of the Qur'an is not possible because these sciences largely overcome the ambiguities in the verses and, in fact, it is the original and necessary introduction to understand the basic concepts of the Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic science
  • Quranic commentary
  • Quranic verses
قرآن کریم
     1.          ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق): «لسان العرب»، بیروت: دارالصادر.
     2.          ابن فارس، احمد، «مقاییس الغه»، قم: مکتب الاعلام الاسلامیه، بی تا
     3.          ایزدی مبارکه، کامران، «شروط و آداب تفسیر و مفسر»، تهران: امیر کبیر.
     4.          جوادی آملی، عبدالله (1393ش): «قرآن در قرآن»، قم: إسراء.
     5.          جوادی آملی، عبدالله (1386ش): «تفسیر تسنیم»، قم: إسراء.
     6.          فتح الهی، ابراهیم (1388ش): «متدولوژی علوم قرآن»، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه­اسلام).
     7.          جلیلی، سید هدایت (1390ش): «اسباب نزول در نظریه تفسیر طباطبایی»، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال دوم، شماره7.
     8.          دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی: حاجی میرزایی، فرزاد (1377): «مدخل مکی و مدنی».
     9.          خرمشاهی، بهاء الدین (1382ش): «قرآن و قرآن پژوهی»، تهران: دوستان.
  10.          رامیار، محمود (1369ش): «تاریخ قرآن»، تهران: امیرکبیر.
  11.          زمخشری، محمود (1417ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل»، بیروت:دارالکتاب العربی.
  12.          زرکشی، محمد بن عبدالله «البرهان فی علوم القرآن»، دمشق: دارالمعرفه.
  13.          زرقانی، محمد بن عبدالعظیم «مناهل العرفان فی علوم القرآن»، مترجم محسن آرمین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  14.          سیوطی، جلال الدین (1404ق): «الدر المنثور فی التفسیر المأثور»، قم: مکتبه آیه الله مرعشی نجفی (ره).
  15.          سیدی، سید حسین (1394ش): «تغییر معنایی در واژگان قرآن بررسی رابطه بینامتنی قرآن با شعر جاهلی»، فصلنامه پژوهشهای قرآنی، شماره74.
  16.          شکوری، ابوالفضل (1388ش): «درآمدی بر تفسیر واژه­ای قرآن»، فصلنامه مفید، شماره4.
  17.          طبرسی، فضل بن حسن (1360ش): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، به کوشش گروه نویسندگان، تهران: فراهانی.
  18.          طباطبایی، محمد حسین (1374ش): «المیزان فی تفسیر القرآن»، ترجمه: موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  19.          فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق): «العین»، قم: دارالهجره.
  20.          قاسم پور، محسن (1388ش): «انواع و جایگاه روایات بیانگر مکی و مدنی در تفسیر قرآن»، دو فصلنامه حدیث پژوهی، شماره­1، سال اول،
  21.          معرفت، محمد هادی (1378ش): «علوم قرآنی»، قم: مؤسسه انتشاراتی فرهنگی التمهید.
  22.          مطهری، مرتضی (1390ش): «مجموعه آثار استاد شهید مطهری»، تهران: صدرا.
  23.          معرفت، محمد هادی (1415ق): «التمهید فی علوم القرآن»، قم: مؤسسه انتشاراتی فرهنگی التمهید.
  24.          مولائی نیا، عزت الله (1378ش): «نسخ در قرآن نقد نظریه انکار نسخ در قرآن»، تهران: رایزن.
  25.          ناصحیان، علی اصغر (1389ش): «علوم قرآنی در مکتب اهل بیت (علیهم السلام)»، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  26.          واحدی نیشابوری، علی بن احمد (1383ش): «اسباب النزول»، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: انتشارات نی.
 27.          دولتی، کریم و حمید رضا مستفید. تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات، اول، 1384، ج۱، ص73